Łosie, jelenie, a nawet żubry potrafią przeskakiwać przez ogrodzenia. Dla łosia 2-metrowy płot jest przeszkodą do pokonania, ale ostre wykończenia ogrodzenia to dla tych zwierząt śmiertelna pułapka. Jeśli się o nie zaczepią, to nadziewają się na ogrodzenie i konają w męczarniach.
W samym 2023 r. co najmniej 22 łosie poniosły śmierć, próbując przeskoczyć ostre ogrodzenia. Z roku na rok liczba ta wzrasta. Dlaczego tak się dzieje?
W ciągu ostatnich 20 lat obszar terenu zabudowanego w Polsce wzrósł o 14,3 proc., a w niektórych województwach nawet o ponad 25 proc. To skłania dzikie zwierzęta do wkraczania na obrzeża osad ludzkich w poszukiwaniu pożywienia. Wiele domów otoczonych jest ostro zakończonymi płotami, które stanowią śmiertelne pułapki dla zwierząt. Problem dotyczy przede wszystkim łosi. W wyniku drastycznego spadku ich liczebności, związanego głównie z pozyskaniem łowieckim, łosie w 2001 r. zostały objęte przez Ministra Środowiska moratorium na ich odstrzał. To skutkuje stopniowym wzrostem ich liczebności oraz powrotem na wcześniej zasiedlane tereny
Zmiany może nastąpią, ale nie w ustawie
Główny Urząd Nadzoru Budowlanego (GUNB) przekazał do Ministerstwa Rozwoju i Technologii propozycję zmiany przepisów.
- Dobrostan łosi oraz innych zwierząt dziko żyjących w Polsce jest przedmiotem troski MRiT. Jednak procedowany aktualnie przez ministerstwo projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (UD22) nie uwzględnia jednak propozycji GUNB dotyczących ogrodzeń, zgłoszonych w ramach uzgodnień wewnątrzresortowych projektu - podaje Biuro Komunikacji ministerstwa.
Resort nie wyklucza zmian przepisów i wskazuje, że kwestie dotyczące bezpieczeństwa ogrodzeń, w tym ewentualna zmiana przepisów w tym zakresie, zostaną przeanalizowane podczas trwających w MRiT prac nad projektem nowego rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Celem wydania nowego rozporządzenia jest m.in. przyjęcie rozwiązań, które będą odpowiadały aktualnym technologiom występującym w budownictwie, jak również przyspieszą i ułatwią proces realizacji inwestycji, będąc jednocześnie przejrzyste i zrozumiałe dla odbiorcy.
Obowiązujące rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, zgodnie z par 41 ust. 1 określa, że ogrodzenie nie może stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt. Natomiast, w myśl ust. 2 umieszczanie na ogrodzeniach, na wysokości mniejszej niż 1,8 m, ostro zakończonych elementów, drutu kolczastego, tłuczonego szkła oraz innych podobnych wyrobów i materiałów jest zabronione.
Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi wskazuje, że umieszczanie jakichkolwiek ostrych elementów na ogrodzeniu jest możliwe dopiero na wysokości 1,8 m lub wyżej, ale tylko pod warunkiem niestwarzania zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt. Przykładowo, drut kolczasty umieszczony na wysokości 2 m może być sprzeczny z prawem, jeśli ze względu na swoje usytuowanie (np. w pobliżu parku narodowego z dużą populacją łosi) lub formę (bardzo ostre zakończenia) może stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt. Takie ogrodzenie będzie niezgodne z par. 41 ust. 1 rozporządzenia.
Prawnicy dla Ziemi apelują o zmianę przepisów
W opinii Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi już niewielkie zmiany prawne na poziomie rozporządzenia, połączone z regularnymi kontrolami zgodności ogrodzeń z przepisami techniczno-budowlanymi, mogłyby znacząco ograniczyć liczbę wypadków ludzi oraz dzikich zwierząt. Fundacja wraz z Instytutem Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży zaapelowała na początku lutego do Ministra Rozwoju i Technologii o:
- podniesienie minimalnej wysokości ogrodzenia z kolcami do 2,2 m;
- zmianę wzoru zgłoszenia budowy ogrodzenia, aby sprawdzić obecność ostrych elementów;
- skuteczne egzekwowanie przepisów dotyczących ogrodzeń, w tym regularne kontrole organów nadzoru budowlanego.
- Jako Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi oraz IBS PAN apelujemy zarówno o zmianę przepisów dotyczących ostro zakończonych ogrodzeń, jak i o poprawę praktyki administracyjnej organów nadzoru budowlanego, to jest o skuteczniejszą kontrolę ogrodzeń przez te organy. Zmiany w treści przepisów i zmiany w ich egzekwowaniu są ze sobą sprzężone - tylko wdrożone łącznie mogą sprawić, że realnie zmniejszy się śmiertelność łosi ginących na ogrodzeniach – podkreśla Maja Starosta, prawniczka ClientEarth.
GUNB wykonał pierwszy krok w kierunku zmiany praktyki administracyjnej podległych mu jednostek. Wysłał pismo do wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego, a za ich pośrednictwem do powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego z apelem o zwrócenie szczególnej uwagi podczas wykonywania czynności kontrolnych na ogrodzeniach zakończonych ostrymi elementami.
Organy nadzoru budowlanego sprawują nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego. Jak tłumaczy Wydział Komunikacji GUNB, w praktyce oznacza to, że organy nadzoru budowlanego mogą kontrolować wszelkie obiekty budowlane usytuowane na ich terenie, które należą do ich właściwości rzeczowej wynikającej z ustawy, w tym także ogrodzenia. Działania kontrolne nie dotyczą każdego ogrodzenia, lecz są realizowane w miarę dostępnych zasobów i możliwości czasowych. Wiąże się to m.in. z obowiązkiem badania zgodności przyjętych rozwiązań architektoniczno-budowlanych z przepisami techniczno-budowlanymi i zasadami wiedzy technicznej. Działanie te obejmują również weryfikację, czy przy wykonywaniu robót budowlanych spełnione są warunki bezpieczeństwa ludzi i mienia.
- Ważne jest, aby GUNB nie poprzestał na wysłaniu pisma do wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego, ale by regularnie sprawdzał, czy jednostki powiatowe stosują jego zalecenia, choćby poprzez gromadzenie statystyk o ilości kontroli dotyczących ogrodzeń oraz o wykrytych nieprawidłowościach – podkreśla Maja Starosta.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.