Kontrola dotyczyła „Sprawowania przez organy gminy miejskiej Mrągowo nadzoru właścicielskiego nad gminną spółką Miasteczko Westernowe Mrongoville spółka z o.o. w Mrągowie” w Urzędzie Miejskim w Mrągowie oraz w spółce Miasteczko Westernowe „Mrongoville” (Spółka). Delegatura NIK w Olsztynie przeprowadziła ją na przełomie 2020 i 2021 r.

W ocenie NIK gmina miejska Mrągowo nie dbała o to, by faktyczna działalność Spółki odpowiadała zasadom prowadzenia gospodarki komunalnej, a Spółka nie była w stanie osiągnąć pozytywnych wyników finansowych i nie zrealizowała postawionych przez miasto zadań, jakimi było aktywne zwalczanie bezrobocia i prawidłowe zarządzanie powierzonym majątkiem.

 

Najważniejsze ustalenia kontroli

W ocenie NIK gmina miejska Mrągowo nie dbała o to, by faktyczna działalność Spółki odpowiadała zasadom prowadzenia gospodarki komunalnej, w tym ustawowym warunkom dopuszczalności prowadzenia przez gminy działalności poza sferą użyteczności publicznej. Faktyczna działalność Spółki polegająca na handlu oraz świadczeniu usług gastronomicznych i rozrywkowych głównie na rzecz turystów nie była związana z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej, o których mówi ustawa o gospodarce komunalnej. Ponadto, faktyczny zakres i sposób działalności Spółki nie spełniał też warunków tworzenia przez gminę spółek prawa handlowego poza sferą użyteczności publicznej. Miasto nie wyegzekwowało też od Spółki realizacji postawionych zadań dotyczących m.in. wydłużenia sezonu turystycznego i aktywnego zwalczania bezrobocia.

Czytaj w LEX: Nieprawidłowości w zakresie gospodarowania mieniem komunalnym przez spółki komunalne >

Podobnie jest ze Spółką. Negatywna ocena NIK jej działalności wynika z faktu, że Spółka, mimo otrzymania znacznej pomocy finansowej od gminy Miasto Mrągowo, nie walczyła aktywnie z bezrobociem. Takim sposobem mogło być wydłużenie sezonu turystycznego. Poza tym niewłaściwie zarządzała przekazanym jej majątkiem. Spółka, której 100% udziałów posiadało Miasto, została powołana m.in. w celu kompleksowego zaspokojenia potrzeb kulturalno-rozrywkowych mieszkańców i turystów regionu oraz miasta Mrągowa, aktywnego ograniczania bezrobocia, a także zarządzania infrastrukturą powstałą w wyniku realizacji projektów współfinansowanych ze środków unijnych.

 

Sprawdź również książkę: Gospodarka komunalna. Problematyka realizacji zadań publicznych >>


W związku z funkcjonowaniem miasteczka westernowego Spółka zajmowała się głównie handlem i gastronomią. Imprezy plenerowe organizowała jedynie w latach 2008-2012. Później, tj. od listopada 2012 r., całość przedsiębiorstwa wydzierżawiała różnym podmiotom prywatnym. Niezależnie od przyjętego sposobu zarządzania majątkiem, przychody Spółki ze sprzedaży systematycznie spadały, również z powodu rezygnacji z uzyskiwania czynszu dzierżawnego, który pierwotnie ustalono w przetargach. A to wpływało na pogarszanie się jej sytuacji ekonomiczno-finansowej. W kontrolowanym okresie (lata 2008-2020) Spółka była nierentowna i nie posiadała płynności finansowej, bowiem corocznie odnotowywała ona stratę ze sprzedaży, a za wyjątkiem niewielkiego zysku w latach 2013-2014, ponosiła również stratę netto z całej działalności. Działo się tak nawet pomimo tego, że w 2019 r. przychody zaczęły rosnąć, ponieważ Spółce umożliwiono prowadzenie kawiarni zlokalizowanej przy miejskim amfiteatrze. Wcześniej lokal był wynajmowany prywatnym przedsiębiorcom za większym wynagrodzeniem. Ponadto, Spółka przez cały okres funkcjonowania korzystała z nieograniczonej przez burmistrzów możliwości umorzenia niemal w całości zaległego podatku od nieruchomości (w sumie 1,8 mln zł).

Czytaj też: Powiaty chcą powrotu samorządowych fotoradarów >

Pozostałe stwierdzone przez NIK nieprawidłowości polegały na:

  • niewłaściwym nadzorze burmistrzów nad działalnością Spółki nie tylko co do jej zgodności z przepisami prawa i celami określonymi przy jej tworzeniu, ale także nad przestrzeganiem przez Radę Nadzorczą Spółki (kompetencji należnej wyłącznie Zgromadzeniu Wspólników) ustalania wysokości wynagrodzeń członków Zarządu. RN Spółki nie przestrzegała również częstotliwości posiedzeń wynikającej z aktu założycielskiego Spółki. Na brak właściwego nadzoru burmistrzów wskazywało też udzielenie absolutorium Zarządowi Spółki za działalność w latach 2012-2017, mimo że nie wyegzekwował on od dzierżawców obowiązków zawartych z nimi w umowie. Chodziło o brak ubezpieczenia miasteczka westernowego i nieskuteczną egzekucję przypadających Spółce należności. Działo się tak, mimo znacznego zmniejszenia wymiaru czynszu;
  • braku w Urzędzie kompletnej dokumentacji ze sprawowania nadzoru nad Spółką, np. brak części protokołów z posiedzeń Rady Nadzorczej i Zgromadzenia Wspólników i sprawozdań z działalności organów Spółki;
  • braku w Urzędzie analiz dotyczących wpływu działalności Spółki na wydłużenie sezonu turystycznego w celu przeciwdziałania wysokiemu bezrobociu, chociaż był to jeden z celów, dla których ją powołano,
  • przekazaniu Spółce przez Miasto w latach 2011-2018 Spółce przez Miasto dopłat w kwocie 900 tys. zł, chociaż z ekonomicznego punktu widzenia nie były one zasadne. Spółka ponosiła straty, miała problemy z zapewnieniem przychodów na poziomie pozwalającym na zachowanie płynności finansowej oraz z utrzymaniem majątku Spółki w należytym stanie technicznym,
  • zapłaceniu przez Miasto Mrągowo pełnego wynagrodzenia w wysokości 30 000 zł Spółce za zlecenie, które nie zostało w pełni wykonane. Miało polegać na promocji atrakcji i oferty Mrągowa za pośrednictwem ogólnopolskiej telewizji oraz wystawy posterów,
  • niewyegzekwowaniu przez Zarząd Spółki obowiązku wniesienia przez dzierżawców należytego zabezpieczenia wykonania umowy dzierżawy, chociaż taki wymóg zawarto w każdej z trzech umów dzierżawy. Skutkiem tego Spółka, w sytuacji niewywiązywania się z obowiązku zapłaty czynszu, została pozbawiona skutecznych możliwości wyegzekwowania zaległych opłat od dzierżawców.

Ponadto, Spółka, zawierając wieloletnie umowy dzierżawy, umożliwiała dzierżawcom rozliczenie poniesionych przez nich i niezamortyzowanych nakładów (poza zwykłymi nakładami na utrzymanie miasteczka „Mrongoville”), z końcem okresu obowiązywania umowy. W umowach nie wymagano jednak, aby dzierżawcy na bieżąco przedstawiali udokumentowane lub choćby szacunkowe koszty powyższych nakładów co, w ocenie NIK, niosło za sobą ryzyko braku rzeczywistej wiedzy o możliwych zobowiązaniach Spółki, a co za tym idzie – braku wiedzy o prawdziwej sytuacji finansowej firmy.

 

Gospodarka komunalna. Problematyka realizacji zadań publicznych

Michał Biliński, Wojciech Gonet, Hanna Wolska

Sprawdź  

 

Pokontrolne wnioski

W związku z wynikami kontroli, w wystąpieniu pokontrolnym skierowanym do Burmistrza Miasta Mrągowo, Najwyższa Izba Kontroli sformułowała wnioski dotyczące m.in.:

  •     rozważenia prowadzenia przez Spółkę dalszej działalności z uwzględnieniem ustawowych ograniczeń dla działalności gminy poza sferą użyteczności publicznej,
  •     podjęcia działań w celu ewentualnego udzielania Spółce ulg w zapłacie podatku od nieruchomości z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych,
  •     udzielania wsparcia finansowego Spółce, po przeprowadzeniu wszechstronnej analizy możliwości efektywnego wykorzystania przekazanych jej środków.

 

W wystąpieniu skierowanym do Dyrektora Zarządu Spółki NIK wnioskowała m.in. o dotrzymanie wymaganej częstotliwości zebrań Rady Nadzorczej Spółki oraz przestrzeganie przy podejmowaniu uchwał przez Radę uprawnień należących do innych organów Spółki. Ponadto, w wystąpieniu sformułowano uwagę dotyczącą braku w umowach dzierżawy wymogu bieżącego rozliczania nakładów poniesionych przez dzierżawców na obiekty Spółki, co mogło skutkować ryzykiem braku pełnej wiedzy o wysokości kosztów jakie dzierżawcy mogą przedstawić w ramach rozliczeń związanych z zakończeniem umowy dzierżawy.