Pytanie dotyczy art. 69 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887 z późn. zm.).

Czy w sytuacji, gdy rodzina zastępcza aktualnie nie sprawuje opieki nad dzieckiem, nie ma w rodzinie umieszczonych dzieci, rodzinie zastępczej zawodowej przysługuje "prawo do czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem w związku z wypoczynkiem"? Czy w okresie tzw. gotowości (tj. oczekiwania na przyjęcie dziecka) rodzina zawodowa może ubiegać się o "prawo do czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem w związku z wypoczynkiem"? zważywszy na zapisy art. 49 ("Obowiązek sprawowania pieczy nad dzieckiem i jego wychowania rodzina zastępcza [...] podejmuje z dniem faktycznego umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej [...] na mocy orzeczenia sądu, umowy, o której mowa w art. 35 ust. 2, oraz w sytuacjach określonych w art. 58 ust. 1 pkt 2 i 3)?

Czy "informacja" o planowanym terminie rozpoczęcia niesprawowania opieki nad dzieckiem powinna być złożona w formie pisemnej, czy wystarczy w formie ustnej oraz komu informacja powinna być przekazana? Czy zawodowa rodzina zastępcza może przekazać informacje ustnie np. koordynatorowi lub innemu pracownikowi? Jeżeli tak, to jaki powinny być dalsze działania pracownika zatrudnionego przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej w związku z udokumentowaniem powyższej informacji?

Czy zapisy art. 69 dają możliwość nieudzielania w oczekiwanym przez rodzinę zawodową prawa do wypoczynku np. w sytuacji, gdy organizator rodzinnej pieczy zastępczej nie znajdzie w określonym terminie rodziny pomocowej?

Czy można dokonać uzgodnień w tym zakresie na etapie określania warunków zgodnie z art. 54 ust. 3 pkt 12?

Jak należy rozumieć zapis art. 69 ust. 1 "o okresie 12 miesięcy"? czy 12 miesięcy liczyć od dnia zawarcia umowy, czy w roku kalendarzowym np. od 1 stycznia do 31 grudnia? Czy zapisy ustawy umożliwiają przechodzenie prawa do wypoczynku na kolejny okres rozliczeniowy?

Odpowiedź

Ad. 1 Z punktu widzenia ustawy oraz celu wprowadzenia regulacji należałoby przyjąć, iż zwrot "prawo do czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem w związku z wypoczynkiem oznacza sytuacje, w której sprawowana jest piecza zastępcza a nie tylko gotowość do jej podjęcia.
Ad. 2 Przepisy nie regulują formy powiadomienia, jak również konkretnych osób odpowiedzialnych za przyjęcie powiadomienia. Kwestie te mogą zostać uregulowane w drodze zapisów umownych.
Ad. 3 Warunki mogą zostać uzgodnione umownie. Jednakże w przypadku braku zapisu umownego należy przyjąć, iż organizator ma czas 30 dni (po zgłoszeniu) na zorganizowanie "zastępstwa".
Ad. 4 Wobec braku odrębnej regulacji okres 12 miesięcy należałoby rozumieć jako okres liczony od dnia zawarcia umowy. Brak podstaw prawnych to utożsamiania wypoczynku z instytucją urlopu wypoczynkowego regulowaną przepisami prawa pracy.@page_break@

Uzasadnienie

W dniu 9 czerwca 2011 r. Sejm RP ostatecznie uchwalił ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887) - dalej u.w.r.s.p.z. Zgodnie z art. 251 u.w.r.s.p.z. weszła ona w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. za wyjątkiem niektórych jej przepisów, których wejście w życie odroczono w czasie. Zgodnie z art. 69 u.w.r.s.p.z. rodzina zastępcza zawodowa oraz prowadzący rodzinny dom dziecka mają prawo do czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem w związku z wypoczynkiem, w wymiarze 30 dni kalendarzowych w okresie 12 miesięcy. W okresie czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem w związku z wypoczynkiem rodzinom zastępczym zawodowym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka przysługuje wynagrodzenie. Rodzina zastępcza zawodowa lub prowadzący rodzinny dom dziecka informuje organizatora rodzinnej pieczy zastępczej o terminie czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem w związku z wypoczynkiem, nie później niż 30 dni przed jego planowanym rozpoczęciem. Z punktu widzenia ustawy oraz celu wprowadzenia regulacji należałoby przyjąć, iż zwrot "prawo do czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem w związku z wypoczynkiem oznacza sytuacje, w której sprawowana jest piecza zastępcza a nie tylko gotowość do jej podjęcia. Zwrot "czasowe niesprawowanie opieki w związku z wypoczynkiem" oznacza, iż opieka jest sprawowana ale czasowo może zostać przerwana w związku z wypoczynkiem. Nie można dokonać interpretacji, iż wypoczynek należy się bez względu na pobyt dziecka w rodzinie zastępczej albowiem wtedy niebyło by to niesprawowanie opieki w związku z wypoczynkiem lecz w związku z brakiem umieszczenia weń dziecka.

Zwrócić należy ponadto uwagę na fakt, iż regulacja powyższa odnosi się do rodziny zastępczej zawodowej – bez względu na jej funkcje. Rozumiejąc wątpliwości co do celowości udzielania wypoczynku rodzinie pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego należy jednak mieć na względzie fakt, iż wypoczynek jest instytucją regulowaną ustawą w sposób zasadniczo jednoznaczny.

Ustawodawca nie wskazał na możliwość "odpoczynku" pomiędzy przyjmowaniem kolejnych dzieci lub też na możliwość "czasowego przerwania" pełnienia funkcji z uwagi na konieczność wypoczynku. W związku z powyższym udzielenie wypoczynku w sytuacji innej niż wskazana w ustawie może być uznane za jej naruszenie skutkujące odpowiedzialnością podmiotu go udzielającego. Abstrahując od powyższego a jednocześnie mając na względzie ilość posiadanych przez Powiaty rodzin o charakterze pogotowia liczyć należałoby się również z sytuacją gdy podczas takiego wypoczynku powiat w ogóle mógłby zostać pozbawiony tej formy pieczy, co w nagłych wypadkach skutkowałby np. koniecznością "posiłkowania się" u innych Powiatów, co w konsekwencji mogłoby doprowadzić do narażenia powiatu macierzystego na dodatkowe, często inne niż w tym powiecie, koszty.

Przepisy nie regulują formy powiadomienia, jak również konkretnych osób odpowiedzialnych za przyjęcie powiadomienia. Kwestie te mogą zostać uregulowane w drodze zapisów umownych. Pamiętać bowiem należy, iż umowa określa w szczególności warunki czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą, w szczególności związanego z wypoczynkiem.

Co do braku możliwości zapewnienia przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej opieki nad dziećmi w okresie gdy zawodowa rodzina chciałaby skorzystać z wypoczynku warunki ustalania okresu mogą zostać uzgodnione umownie. Jednakże w przypadku braku zapisu umownego należy przyjąć, iż organizator ma ustawowy czas 30 dni (po zgłoszeniu) na zorganizowanie "zastępstwa". Wobec braku odrębnej regulacji okres 12 miesięcy należałoby rozumieć jako okres liczony od dnia zawarcia umowy. Brak podstaw prawnych to utożsamiania wypoczynku z instytucją urlopu wypoczynkowego regulowaną przepisami prawa pracy.