Skargę do Trybunału wniósł obywatel Grecji, który spowodował wypadek samochodowy ze skutkiem w postaci obrażeń u pasażera prowadzonego przez niego pojazdu. W dwóch badaniach alkomatem skarżący miał, kolejno, 0.67 i 0.57 promila alkoholu w wydychanym powietrzu. Przed sądem karnym ostatecznie został on uniewinniony od zarzutu prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu. Pasażer samochodu wniósł jednak do sądu cywilnego powództwo odszkodowawcze przeciwko skarżącemu i jego ubezpieczycielowi.
Jazda po alkoholu przed sądem karnym, uszczerbek na zdrowiu przed cywilnym
Sądy greckie uznały, iż ze względu na spożycie alkoholu przez skarżącego, ubezpieczyciel jest zwolniony z odpowiedzialności odszkodowawczej: skarżący musiał spełnić roszczenie poszkodowanego w całości. Sąd grecki stwierdził, iż nie jest związany uniewinnieniem skarżącego przed sądem karnym, a umowa z ubezpieczycielem zwalnia ubezpieczyciela z obowiązku wypłaty w sytuacji skarżącego. Przed Trybunałem skarżący zarzucił, iż sądy krajowe naruszyły zasadę domniemania niewinności, chronioną w art. 6 ust. 2 Konwencji o prawach człowieka.
Zobacz procedurę w LEX: Sporządzenie skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka >
Trybunał nie zgodził się z argumentacją skarżącego i nie uznał naruszenia domniemania niewinności z art. 6 ust. 2 Konwencji.
W procesie karnym i w procesie cywilnym obowiązują inne standardy dowodowe
Trybunał przypomniał, iż domniemanie niewinności dotyczy takich kwestii jak ciężar dowodu w sprawie karnej, domniemania faktyczne i prawne, medialne nagłaśnianie spraw karnych oraz wypowiedzi mediów dotyczące osoby oskarżonej w sprawie karnej, a także obowiązek niewypowiadania się przez funkcjonariuszy państwowych na temat winy oskarżonego przed zakończeniem sprawy. Zdaniem Trybunału, postępowanie cywilne w omawianej sprawie nie było przedłużeniem postępowania karnego, a zatem nie ma przeszkód, by stosowano w nim inne standardy dowodowe niż w postępowaniu karnym.
Czytaj: Sąd nie nakazał wypłaty pełnego odszkodowania - jest skarga nadzwyczajna>>
Orzeczenie o odpowiedzialności cywilnej to nie orzeczenie o winie
Trybunał uznał, iż uniewinnienie w postępowaniu karnym nie zwolniło skarżącego od odpowiedzialności odszkodowawczej, dochodzonej przed sądem cywilnym. Ubezpieczyciel miał prawo powołać się na odpowiednie klauzule egzoneracyjne, zawarte w umowie ubezpieczeniowej, a wyłączające możliwość wypłaty ubezpieczenia, jeżeli wypadek został spowodowany przez kierowcę po spożyciu alkoholu. Nadto, w omawianej sprawie sąd nie rozstrzygał o winie lub niewinności skarżącego w rozumieniu prawa karnego, nie przypisał mu takiej winy, lecz obciążył go odpowiedzialnością cywilną za wyrządzoną szkodę. Postępowanie przed sądem cywilnym nie było zatem niezgodne z zasadą domniemania niewinności, obowiązującą w postępowaniu karnym. Naruszenia art. 6 ust. 2 Konwencji nie było.
Odszkodowanie to nie kara
W prawie polskim kwestia związania sądu cywilnego rozstrzygnięciem sądu karnego została uregulowana w art. 11 kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym ustalenia wydanego w prawomocnym postępowaniu karnym wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Należy zatem wskazać, iż omawiany wyrok stanowi wskazówkę interpretacyjną w analogicznych sprawach, to jest wówczas, gdy czyn skarżącego nie wyczerpał znamion przestępstwa lub nie mógł zostać uznany za przestępstwo z innych względów. Ponad wszelką wątpliwość osoba poszkodowana takim czynem może wówczas dochodzić odszkodowania lub zadośćuczynienia przed sądem cywilnym.
Papageorgiou przeciwko Grecji - wyrok ETPC z 10 grudnia 2020 r., skarga nr 44101/13.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.