Prezydent Gliwic określił w drodze zarządzenia wysokość opłat dla systemu miejskich wypożyczalni rowerów "Gliwicki Rower Miejski". Wojewoda Śląski zauważył, że przy okazji wprowadzono opłatę dodatkową za przekroczenie 12 godzin wypożyczenia w wysokości 200 zł, do czego jego zdaniem, nie było podstawy prawnej. W związku z tym zażądał, by sąd stwierdził nieważność zarządzenia w tej części.

Czytaj w LEX: Ceny i opłaty za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej >>>

Czytaj w LEX: Wielowymiarowość pojęcia użyteczność publiczna >>>

 

 

Opłata dodatkowa to kara

Organ nadzoru uzasadniał dalej, że prezydent na podstawie uchwały Rady Miasta Gliwice został upoważniony wyłącznie do ustalania wysokości cen i opłat za korzystanie z miejskich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, a nie do ustalania opłaty dodatkowej za przekroczenie 12 godzin wypożyczenia. Opłata dodatkowa nie stanowi opłaty za korzystanie z urządzenia użyteczności publicznej miasta, lecz ma charakter kary pieniężnej za przekroczenie czasu wypożyczenia. Prezydent Miasta nie został natomiast upoważniony do wprowadzania unormowań o charakterze represyjnym. Mimo iż art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce komunalnej posługuje się pojęciem opłaty, to chodzi w nim wyłącznie o opłatę, jako ekwiwalent za "usługę" ze strony gminy w postaci umożliwienia korzystania z jej obiektów i urządzeń. Ekwiwalentem może być zatem wyłącznie opłata za efektywne korzystanie z roweru. W efekcie zarządzenia prezydenta osoby korzystające powyżej 12 godzin z rowerów miejskich są zobowiązane do zapłacenia dwóch opłat tj. opłaty za korzystanie zgodnie z cennikiem oraz niezależnie od tego opłaty dodatkowej.

Sprawdź w LEX: I FSK 954/16, Opłata za pozostawienie pojazdu na terenie parkingu zarządzanego przez samorządową jednostkę budżetową jako wynagrodzenie za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 u.p.t.u. - Wyrok NSA >

Przeczytaj także: Na przejściu dla pieszych piechur z pierwszeństwem, na przejściu sugerowanym już nie >

W odpowiedzi na skargę prezydent zaprezentował odmienną wykładnię. Wyjaśnił, że zarządzenie określało cezurę czasową w zakresie sposobu wypożyczenia roweru na 12 godzin. Do upływu tego czasu rozliczenie za wypożyczenie odbywa się poprzez zliczanie minut korzystania z roweru powyżej pierwszych 15 minut wypożyczenia.

 

Opłaty muszą być powiązane z wynagrodzeniem za usługę

Sąd przychylił się do stanowiska wojewody i stwierdził nieważność zarządzenia w części dotyczącej opłaty dodatkowej.

Wyjaśnił, że w ustawie o gospodarce komunalnej nie ma definicji legalnej ceny i opłaty za korzystanie z miejskich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. W orzecznictwie przyjmuje się jednak, że opłaty te muszą być powiązane z wynagrodzeniem za usługę (także polegającej na udostępnieniu obiektu lub urządzenia) i mają charakter rynkowy. W treści przepisu art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy nie należy dopatrywać się nawiązania do opłat administracyjnych ani też żadnej formy danin publicznych. Mimo zatem, iż w mówi się o cenach i opłatach nie wydaje się uprawnione wyprowadzenie z tego wniosku, że opłaty te mogą być czymś więcej niż ustalonymi "urzędowo" należnościami, stanowiącymi jedynie ekwiwalent za "usługę" ze strony gminy w postaci umożliwienia korzystania z jej obiektów i urządzeń, świadczoną w warunkach braku jakiegokolwiek przymusu po stronie świadczeniobiorcy.

Jednocześnie wskazuje się, że treść art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy, nie przyznaje tym organom kompetencji do wprowadzania kar pieniężnych za niedozwolone sposoby korzystania z obiektu użyteczności publicznej. Zarzut wojewody był zatem trafny. Wprowadzona zarządzeniem prezydenta opłata dodatkowa nie stanowiła opłaty za korzystanie z urządzenia użyteczności publicznej miasta tj. systemu wypożyczalni rowerów miejskich. Okoliczności jej pobierania wskazywały, że należało ją traktować jako karę pieniężną za wypożyczenie roweru ponad 12 godzin. Prezydent miasta nie miał umocowania do wprowadzenia takiego rodzaju opłaty o wyraźnym charakterze represyjnym. Nie bez znaczenia w ocenie sprawy miało to, że osoby korzystające powyżej 12 godzin z rowerów miejskich zostały zobowiązane do zapłacenia dwóch opłat tj.

  • opłaty za 1 minutę jazdy po pierwszych 15 minutach (naliczanej również po 12 godzinach od wypożyczenia rowerów) oraz
  • opłaty dodatkowej po 12 godzinach od wypożyczenia.

Oznaczało to tym samym, że osoby korzystające z systemu gliwickich wypożyczalni rowerów powyżej 12 godzin zmuszone byłyby zapłacić dwie opłaty - jedną za korzystanie ww. sytemu rowerów miejskich, a drugą - opłatę dodatkową, która nie stanowi opłaty za korzystanie z systemu, lecz jest wyłącznie karą pieniężną za przekroczenie ustalonego czasu korzystania z wypożyczonego roweru.

Wyrok WSA w Gliwicach z 30 sierpnia 2022 r. III SA/Gl 290/22

Czytaj w LEX: Uprzywilejowanie ruchu rowerowego w miejscowych planach i przy realizacji inwestycji - poradnik dla gmin >>

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.