Zagadnienie prawne dotyczyło oszacowania wartości majątku rozwodzących się małżonków. W sytuacji, gdy w czasie trwania małżeństwa zabezpieczyli oni na nieruchomości należącej do ich majątku wspólnego wierzytelność hipoteczną, której spłata po ustaniu ich małżeństwa doprowadziła do wzbogacenia jednego byłego małżonka kosztem drugiego.
Rozstrzyganie o długach
Sąd rozstrzygał zakres stosowania art. 618 par. 3 kodeksu postępowania cywilnego. Według tego przepisu sąd rozstrzyga także spory o prawo żądania zniesienia współwłasności i o prawo własności, jak również wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy. Po zapadnięciu prawomocnego postanowienia o zniesieniu współwłasności uczestnik nie może dochodzić roszczeń współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy, chociażby nie były one zgłoszone w postępowaniu o zniesienie współwłasności.
Zobacz w LEX: Wniosek o dział spadku i podział majątku dorobkowego małżonków - WZÓR >
Problem został przedstawiony przez I prezes SN. Zdaniem I prezes nie budzi wątpliwości fakt, iż sąd rozstrzyga o długach związanych z majątkiem wspólnym, zaciągniętych w trakcie trwania wspólności, spłaconych po jej ustaniu, lecz przed podziałem majątku.
Czytaj też: Podział majątku przed rozwodem? Coraz częściej do notariusza >
Przypadek ten dotyczy, również uwzględnienia w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków obciążeń związanych z hipoteką, która ciąży na jednym ze składników majątku poddanego podziałowi.
Skutki niezgłoszenia roszczenia
Niezgłoszenie roszczenia z tytułu spłaty kredytu mieszkaniowego przed zakończeniem postępowania skutkuje natomiast utratą możliwości jego podnoszenia w odrębnym postępowaniu.
W konsekwencji w wyniku podziału jeden z byłych małżonków, nie będąc już współwłaścicielem nieruchomości, pozostaje nadal współkredytobiorcą odpowiedzialnym osobiście i całym swoim majątkiem za spłatę zobowiązania zaciągniętego w trakcie trwania małżeństwa.
Powstaje pytanie, czy w postępowaniu działowym sąd określa wartość dzielonej nieruchomości wspólnej, wchodzącej dotychczas do majątku wspólnego byłych małżonków, z uwzględnieniem obciążeń hipotecznych.
Czytaj też: Rozwód, czyli jak przejść przez pole minowe >
Dwa rozbieżne poglądy
W orzecznictwie pojawiły się dwa stanowiska;
- opiera się na założeniu, że przy określeniu wartości majątku wspólnego przeznaczonego do podziału w wyniku ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej bierze się pod uwagę aktywne i pasywne składniki majątku. Uwzględnieniu podlega przy tym nie zobowiązanie z umowy kredytowej, ale prawo rzeczowe ograniczające możliwość rozporządzenia rzeczą, w szczególności jej zbycie. W wyniku przysądzenia nieruchomości jednej osobie, zachwianiu ulega bowiem reżim odpowiedzialności za kredyt hipoteczny.
- majątek wspólny małżonków podlegający podziałowi obejmuje jedynie czystą wartość majątku. Przy szacowaniu składników majątku wspólnego należy uwzględnić obciążenie zmieniające rzeczywistą wartość tych składników majątkowych.
W podjętej uchwale Sąd Najwyższy opowiedział się jednak za dopuszczalnością roszczeń regresowych z tytułu nadmiernej spłaty ciążącej na nieruchomości wierzytelności hipotecznej po sądowym podziale majątku. Dlatego, że w art. 618 §1 k.p.c. wymienione są enumeratywnie trzy roszczenia podlegające rozpoznaniu przez sąd powszechny, a mianowicie:
- prawo żądania zniesienia współwłasności,
- prawo własności
- wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy.
Sygnatura akt III CZP 30/18, uchwała 7 sędziów z 27 lutego 2019 r.
Więcej przydatnych materiałów znajdziesz w LEX:
Dochodzenie szczególnych roszczeń w postępowaniu o zniesienie współwłasności - PROCEDURA >
Zwrot wniosku o rozliczenie nakładów w toku "działówki" jest zaskarżalny >
Wszczęcie postępowania o dział spadku - PROCEDURA >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
