Powódka wytoczyła pozew o ustalenie nieważności umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu i przeniesienia jego własności na rzecz pozwanej. Lokal znajduje się w budynku należącym do spółdzielni mieszkaniowej i stanowił wcześniej przedmiot spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Uprawnionym do zajmowania lokalu był lokator, z którym powódka zamieszkiwała i prowadziła wspólne gospodarstwo domowe. Lokator zmarł, a po jego śmierci spółdzielnia mieszkaniowa wyodrębniła własność tego lokalu i przeniosła prawo do lokalu na rzecz pozwanej.

Żądanie powódki

Powódka twierdziła, że ta czynność prawna jest nieważna, gdyż narusza jej prawa. Powódka stale zamieszkuje w tym lokalu, natomiast pozwana podejmuje działania zmierzające do jej wyeksmitowania. W pozwie powódka złożyła wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia. Domagała się, aby wpisać odpowiednie ostrzeżenie w księdze wieczystej.

Sąd okręgowy oddalił wniosek powódki o udzielenie zabezpieczenia.

Argumenty sądu

Sąd ten wskazał, że powódka jest faktyczną posiadaczką lokalu. Nie zostało jednak wykazane, by powódka miała jakiekolwiek prawa do tego lokalu. Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu wygasło wraz ze śmiercią lokatora, a powódce nie przysługuje uprawnienie, by na jej rzecz ustanowić spółdzielcze prawo do tego lokalu. Skoro tak, to z punktu widzenia praw powódki nie ma znaczenia, czy właścicielką lokalu jest spółdzielnia mieszkaniowa, czy pozwana. Nie wpływa to bowiem na sytuację prawną powódki jako posiadaczki lokalu. To, że powódka obawia się, iż pozwana będzie dążyła do jej eksmisji, stanowi jedynie o faktycznym interesie powódki w udzieleniu zabezpieczenia. Natomiast dla uwzględnienia wniosku koniecznym byłoby uprawdopodobnienie istnienia interesu prawnego. Ten zaś po stronie powódki nie występuje.

Oddalone zażalenie

Z postanowieniem sądu okręgowego nie zgodziła się powódka, która wniosła zażalenie. Sąd apelacyjny oddalił jednak zażalenie, uznając je za pozbawione podstaw.

Sąd odwoławczy wskazał, że zgodnie z art. 730(1) § 1 k.p.c. wniosek o zabezpieczenie wymaga uprawdopodobnienia istnienia roszczenia oraz interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Brak którejkolwiek z tych przesłanek wyłącza możliwość zabezpieczenia powództwa. Sąd pierwszej instancji prawidłowo ocenił to, że powódka nie uprawdopodobniła interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Nie uprawdopodobniła również roszczenia - uznał sąd.

Stan niepewności

Powódka żądała ustalenia nieważności umowy. A zatem, stosownie do art. 189 k.p.c. powinna wykazać interes prawny. Zachodzi on wtedy, gdy samo wydanie wyroku zapewni powodowi ochronę prawną - wskazał sąd. Może to w szczególności wynikać z potrzeby usunięcia stanu niepewności, który rzutuje na sytuację prawną powoda. Problematykę tę wyjaśnił m.in. SN w wyroku z 10 czerwca 2011 r., II CSK 568/10 (LEX nr 932343) oraz w wyroku z 18 marca 2011 r., III CSK 127/10 (LEX nr 846586).

Czytaj też: Krudysz Marcin, Obowiązki powoda w procesie o ustalenie

Prawa powódki

Jako interes prawny powódka wskazywała, że jest ona posiadaczem lokalu, gdyż w nim zamieszkuje. Twierdziła, że przeniesienie własności lokalu na pozwaną naruszyło jej prawa. Sąd apelacyjny z tym zarzutem się nie zgodził. Wyjaśnił, że dla sfery praw powódki bez znaczenia pozostaje bowiem, czy właścicielem spornego lokalu jest spółdzielnia mieszkaniowa, czy pozwana. Zbycie lokalu przez spółdzielnię faktycznie nie wpływa na sytuację prawną powódki. Ochrona posiadania nie jest bowiem uzależniona od podmiotu, który jest właścicielem lokalu. Z kolei to, że pozwana może chcieć wyeksmitować powódkę, świadczy tylko o interesie faktycznym powódki. Nie ma ona natomiast interesu prawnego, co skutkuje brakiem podstaw do udzielenia zabezpieczenia.

Postanowienie SA w Krakowie z 6.06.2018 r., I ACz 548/18, LEX nr 2523965.