Chodzi o uchwały, które miałyby stanowić pomoc dla organów samorządu we właściwym kwalifikowaniu podejmowanych uchwał jako aktów prawa miejscowego lub aktów o innym charakterze.
Rada gminy pojęła uchwałę dotyczącą określenia zasad i trybu przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami gminy. W jednym z zapisów uchwały rada ograniczyła krąg mieszkańców gminy uprawnionych do udziału w konsultacjach do osób mających czynne prawo wyborcze. Ponadto rada nie zakwalifikowała uchwały do aktów prawa miejscowego i nie przesłała jej do publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
Uchwałę zaskarżył wojewoda.
W odpowiedzi na skargę burmistrz wyjaśnił, iż brak publikacji zaskarżonej uchwały w wojewódzkim dzienniku urzędowym był następstwem wytycznych wojewody. W piśmie do rady gminy określił on zamknięty katalog samorządowych aktów prawnych, które podlegają publikacji w dziennikach urzędowych. Wojewoda nie wymienił uchwał rady gminy dotyczących określania zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy.
NSA rozpatrując skargę zwrócił uwagę, iż zaskarżona uchwała rady gminy podjęta została na podstawie art. 5a ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.). Określono w niej zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy. Treść i zakres podmiotowy uchwały takiej uchwały przesądza jej charakter jako aktu prawa miejscowego, zawiera bowiem normy skierowane do podmiotów zewnętrznych wobec gminy oraz regulacje o charakterze normatywnym, określające uprawnionych do udziału w konsultacjach. Konsekwencją przyjęcia, że zaskarżona uchwała stanowi akt prawa miejscowego, jest wskazanie, iż podlegała ona obowiązkowi publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Brak publikacji uchwały, w świetle art. 88 ust. 1 Konstytucji RP, oznacza, iż uchwała ta nie weszła w życie, co nie jest równoznaczne ze stwierdzeniem, że nie jest ona aktem prawa miejscowego. Skoro zatem kwestionowana uchwała prawidłowo została uznana przez Sąd za akt prawa miejscowego, to jej nieważność mogła zostać stwierdzona nawet po roku od daty jej podjęcia, co wynika z art. 94 ust. 1 i ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym.
NSA przypomniał również, że nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego jest nadzorem prawnym. Organy nadzoru mogą wkraczać w działalność jednostek samorządu terytorialnego tylko w przypadkach określonych ustawami. Żadna ustawa nie przyznaje wojewodzie kompetencji do formułowania i przekazywania organom stanowiącym jednostek samorządu terytorialnego jakichkolwiek wytycznych, w tym oczywiście także takich, które - z założenia - miałyby stanowić pomoc dla organów samorządu we właściwym kwalifikowaniu podejmowanych uchwał jako aktów prawa miejscowego lub aktów o innym charakterze. Takie działanie pozbawione jest podstaw prawnych i narusza ustrojową samodzielność jednostek samorządu, którym są przekazywane. W rozpoznawanej sprawie wytyczne zastosowane przez radę gminy doprowadziły w konsekwencji do nieprawidłowego ustalenia charakteru zaskarżonej uchwały.
Na podstawie: wyrok NSA z 18 grudnia 2011 r., sygn. akt II OSK 1562/11.
Opracowanie: Anna Dudrewicz

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line