Uchylenie ustawowego zakazu ogłoszenia upadłości spółek przewozowych to główne założenie przygotowanego przez Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej projektu ustawy zmieniającej przepisy w sektorze kolejowym.
Na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe”, ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o transporcie kolejowym. Jak wynika z projektu, do ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” (Dz. U. Nr 84, poz. 948 z późn. zm.) ma zostać wprowadzony przepis art. 14 ust. 3, zgodnie z którym do spółek przewozowych nie będzie miał zastosowania art. 6 pkt 4 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1112 z późn. zm.). Ten ostatni przepis – zgodnie z projektem – ma zaś stanowić, iż nie można ogłosić upadłości instytucji i osób prawnych utworzonych w drodze ustawy oraz utworzonych w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą, chyba że ustawa ta stanowi inaczej.
Opisane zmiany pozwolą na ogłoszenie upadłości spółek przewozowych, czyli utworzonych przez PKP S.A. – na podstawie art. 14 ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” – spółek do prowadzenia działalności w zakresie kolejowych przewozów pasażerskich oraz kolejowych przewozów towarowych. Bezpośrednio zmiany te umożliwią ogłoszenie upadłości spółek: PKP Intercity S.A., Przewozy Regionalne sp. z o.o. i PKP Cargo S.A.
Z uzasadnienia do projektu ustawy wynika, iż zmiany podyktowane są koniecznością dostosowania polskiego prawa do rozwiązań wynikających z opublikowanych w dniu 22 lipca 2008 r. Wspólnotowych wytycznych dotyczących pomocy państwa na rzecz przedsiębiorstw kolejowych (Dz. Urz. UE C 184 z 22.07.2008 r.), które przewidują obowiązek zniesienia nieograniczonych gwarancji państwowych przyznanych przedsiębiorstwom kolejowym – jako sprzecznych z Traktatem o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zdaniem Komisji Europejskiej uregulowania wyłączające możliwość ogłoszenia upadłości spółek przewozowych, stanowią nieograniczoną pomoc państwa, która jest niezgodna z przepisami dotyczącymi pomocy publicznej i narusza zasady konkurencji na wspólnym rynku.
Przepisy projektu przewidują również wprowadzenie zmian do ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 ze zm.). Proponowane zmiany mają umożliwić zarządcy lub syndykowi – na wypadek ogłoszenia upadłości przewoźnika kolejowego – możliwość prowadzenia działalności polegającej na wykonywaniu przewozów w zakresie usług publicznych w celu zachowania ciągłości świadczenia tych usług. Projektowana zmiana podyktowana jest tym, iż działalność gospodarcza polegająca na wykonywaniu przewozów kolejowych osób lub rzeczy albo na świadczeniu usług trakcyjnych podlega licencjonowaniu, natomiast zgodnie z art. 169 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze syndyk lub zarządca prowadzący przedsiębiorstwo upadłego nie może prowadzić działalności wymagającej koncesji albo zezwolenia o ile co innego nie wynika z ustawy lub decyzji o przyznaniu koncesji albo zezwolenia.
Do ustawy o transporcie kolejowym proponuje się również wprowadzenie obowiązku niezwłocznego informowania przez licencjonowanego przewoźnika Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości.
Odnośnie do spółek świadczących usługi publiczne projekt zakłada 12-miesięczny okres vacatio legis.
Krzysztof Paczoska