Strasburg: Trybunał wyznaczył wysokość zadośćuczynienia za polski rząd

Europejski Trybunał Praw Człowieka, ze względu na brak porozumienia pomiędzy skarżącą a polskim rządem, wyznaczył za strony wysokość zadośćuczynienia za stwierdzone wcześniej, w odrębnym wyroku, naruszenie prawa skarżącej do poszanowania mienia. Brak wykonania przez Polskę wyroku pierwotnego oznacza nowe naruszenie Konwencji.

Skargę do Trybunału wniosła mieszkanka woj. zachodniopomorskiego, która od 1989 r. usiłuje dojść realizacji prawa pierwokupu dwóch działek rolnych w bezpośrednim sąsiedztwie Szczecina. Skarżąca zażądała ponad miliona złotych odszkodowania za naruszenie jej praw majątkowych, a władze polskie zaproponowały sumę 60 tys. zł. Istotą sporu stało się przeznaczenie działek oraz zmiana ich wartości, od 1989 r., w związku ze zmianami zagospodarowania przestrzennego i położenia w granicach administracyjnych Szczecina: rząd twierdzi, że ziemia ta jest wyłącznie gruntem rolnym, skarżąca twierdzi, że grunty te - ze względu na ich korzystną lokalizację - mają posłużyć pod budowę mieszkaniową. Naruszenie praw majątkowych skarżącej zostało potwierdzone przez Trybunał we wcześniejszym wyroku z 6.10.2015 r. (skarga nr 48286/11), w którym Trybunał wezwał strony do zawarcia porozumienia w sprawie słusznego zadośćuczynienia należnego skarżącej. Porozumienie to nigdy nie zostało osiągnięte. Przed Trybunałem skarżąca zarzuciła naruszenie art. 41 Konwencji o prawach człowieka, w którym nakazuje się przyznanie słusznego zadośćuczynienia pokrzywdzonej stronie.

W omawianym wyroku Trybunał na wstępie odrzucił argument polskiego rządu, zgodnie z którym skarżąca powinna była wszcząć ponowne postępowanie cywilne w sprawie przyznania jej zadośćuczynienia na podstawie wyroku Trybunału stwierdzającego naruszenie jej prawa do poszanowania mienia. Trybunał przypomniał, iż co do zasady skargi wnoszone na podstawie art. 41 Konwencji zwolnione są z obowiązku wyczerpania krajowych środków odwoławczych. W rzeczy samej, wymaganie od strony, która już bez powodzenia wyczerpała wszystkie krajowe środki odwoławcze przed wniesieniem swej pierwotnej skargi do Trybunału (o naruszenie materialnego postanowienia Konwencji), aby wnosiła kolejne środki odwoławcze celem uzyskania słusznego zadośćuczynienia za naruszenie praw podstawowych, potwierdzone w wyroku Trybunału - oznaczałoby przeciąganie postępowania konwencyjnego w sposób zupełnie niezgodny z zasadą skutecznej ochrony praw podstawowych.

Dalej Trybunał dokonał analizy argumentów stron, dotyczących samej wysokości zadośćuczynienia, gdzie istotą sporu była wartość spornych nieruchomości gruntowych. Trybunał wziął pod uwagę obecną klasyfikację gruntów jako grunty rolne, ich możliwe przeznaczenie pod zabudowę mieszkaniową, wycenę biegłego rzeczoznawcy przedstawioną przez skarżącą, wycenę gruntów uznaną przez sądy polskie, zmianę wartości nieruchomości od 1989 r., wynikającą ze zmiany uwarunkowań gospodarczych i ustrojowych, jak i obowiązki podatkowe związane ze wzrostem wartości nieruchomości od momentu wydania pierwszej decyzji administracyjnej korzystnej dla skarżącej. Po uwzględnieniu tych okoliczności Trybunał przyznał skarżącej słuszne zadośćuczynienie w wysokości 40 tys. euro za doznaną szkodę majątkową.

Żuk przeciwko Polsce - wyrok ETPC z 30.05.2017 r., skarga nr 48286/11.