Sąd Najwyższy w uchwale z 7 lipca 2016 r. (III CZP 32/16) przyjął, że udziały w spółce z o.o., nabyte ze środków wspólnych, wchodzą do majątku wspólnego małżonków. Przepisy kodeksu spółek handlowych nie zawierają bowiem przepisów szczególnych, które inaczej, aniżeli przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego określałyby ich przynależność.

Komornik zajmuje udziały w spółce z o.o.

Konieczność zajęcia stanowiska w tej sprawie przez Sąd Najwyższy zaszła w związku z toczącym się przed Sądem Rejonowym postępowaniem ze skargi na czynność komornika sądowego. Komornik sądowy zajął udziały dłużnika w spółce z o.o. Sprzeciwiła się temu żona dłużnika, która przedstawiła akt notarialny, z którego wynikało, że nabycie udziałów w powiększanym kapitale spółki z o.o. przez jej męża, nastąpiło w zamian za aport przedsiębiorstwa, które było objęte wspólnością majątkową. Sąd Rejonowy uznał, że komornik sądowy nie jest uprawniony do prowadzenia postępowania dowodowego, aby ustalić przynależność zajętych udziałów, a stosowne ustalenia mogą być dokonane jedynie w postępowaniu o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji.

Kodeks spółek handlowych milczy

Sąd Najwyższy udzielając odpowiedzi na pytanie Sądu Odwoławczego zwrócił uwagę, że o przynależności udziału w spółce z o.o. do majątków małżonków decydują przede wszystkim przepisy kodeksu spółek handlowych. W razie braku takiej regulacji - właściwe przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, odnoszące się do stosunków majątkowych małżonków pozostających w ustroju ustawowym. Zarówno jednak przepisy kodeksu handlowego, jak i obecnego kodeksu spółek handlowych, nie zawierają szczególnej regulacji tej problematyki. Właściwe zdaniem Sądu Najwyższego będzie zatem odniesienie się do przepisów kodeksu rodzinnego, który w art. 33 wyczerpująco określa przedmioty wchodzące w skład majątków osobistych małżonków. Pozostałe składniki majątkowe wchodzą w skład majątku wspólnego.

Zasadą nabycie do majątku wspólnego

Sąd Najwyższy przypomniał, że wg utrwalonej linii orzeczniczej przyjmowane jest domniemanie faktyczne, iż przedmiot majątkowy nabyty przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków. Domniemanie to może zostać obalone przez wykazanie, że nabycie nastąpiło ze środków finansowych, stanowiących majątek osobisty. Gdyby natomiast zachodziła wątpliwość, czy dany przedmiot przynależy do majątku osobistego któregoś z małżonków, czy do majątku wspólnego, należy rozstrzygać ją na rzecz tego ostatniego. Konkludując Sąd Najwyższy stwierdził, że skoro udziały w spółce z o.o. zostały nabyte ze środków należących do majątku wspólnego, jak też nie można ich zaliczyć do praw, które mogą stanowić tylko majątek osobisty małżonka, trzeba przyjąć ich przynależność do majątku wspólnego małżonków.

Opracowanie: Marek Sondej