Zgodnie z art. 23 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104) fundusze motywacyjne były wyodrębnionymi rachunkami bankowymi państwowych jednostek budżetowych. Na tych rachunkach gromadzono środki finansowe uzyskane z tytułu przepadku rzeczy lub korzyści majątkowych pochodzących z ujawnienia przestępstw i wykroczeń skarbowych. Zgromadzone środki pieniężne były z kolei przeznaczane na nagrody dla pracowników, żołnierzy i funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, izb i urzędów skarbowych, urzędów kontroli skarbowej, Służby Celnej, Żandarmerii Wojskowej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu. Funkcją funduszy było więc motywowanie do możliwie dużej efektywności w wykrywaniu przestępstw godzących w interesy fiskalne lub mienie Skarbu Państwa. Sama ustawa o finansach publicznych z 2005 r. nie wskazywała ani jednostek budżetowych, które miały tworzyć fundusze, ani wysokości gromadzonych środków. Określały to już ustawy szczególne, regulujące funkcjonowanie poszczególnych rodzajów jednostek budżetowych.
Obowiązująca ustawa o finansach publicznych nie przewiduje dalszego funkcjonowania instytucji funduszu motywacyjnego. Ustawodawca, w drodze art. 86 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1241) zdecydował się na ich likwidację z dniem 30 czerwca 2010 r. Odpowiednie zmiany zostały dokonane także w poszczególnych ustawach szczegółowych, tj.: w ustawie o Policji (art. 13a), w ustawie o Straży Granicznej (art. 11a), w ustawie o urzędach i izbach skarbowych (art. 7), w ustawie o Służbie Celnej (art. 52), w ustawie o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (art. 13), w ustawie o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (art. 52).
Po 30 czerwca 2010 r. nieściągnięte należności i nieuregulowane zobowiązania przejmuje jednostka budżetowa, która gromadziła środki na rachunku funduszu motywacyjnego, a środki pieniężne zlikwidowanego funduszu podlegają odprowadzeniu na rachunek pomocniczy jednostki budżetowej, która gromadziła środki na rachunku funduszu motywacyjnego.

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line