Skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wniósł znany portugalski dziennikarz, który został ukarany karami grzywny za krytyczne wypowiedzi na temat środowiska sędziowskiego i prokuratorskiego w Portugalii.
Skazanie za ostre słowa krytyki
Wypowiedzi te miały miejsce w czasie przesłuchań prowadzonych przez komisję parlamentarną powołaną do przeprowadzenia postępowania na temat wolności mediów w Portugalii. Skarżący bardzo krytycznie wypowiadał się na temat organizacji zrzeszających sędziów i prokuratorów jako organizacji ingerujących w działania organów politycznych, przekazujących tajemnice sądowe i prokuratorskie dziennikarzom i tym podobne. Obie organizacje wystąpiły do sądów karnych o skazanie skarżącego za naruszenie ich dobrego imienia: skarżący został skazany na kary grzywny w wysokości około 20 tys. euro. Przed Trybunałem skarżący zarzucił, iż taki stan rzeczy stanowił naruszenie jego prawa do wolności wyrażania opinii, chronionego w art. 10 Konwencji.
Trybunał zgodził się ze skarżącym i potwierdził naruszenie art. 10 Konwencji.
Czytaj w LEX: Dziennikarz i jego uprawnienia >
Sędziowie i prokuratorzy podlegają krytyce
Przede wszystkim Trybunał wskazał, iż obie organizacje zawodowe są często proszone o przedstawianie opinii w parlamencie w sprawach dotyczących funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Dalej Trybunał wskazał, iż kwestie, o których skarżący informował komisję parlamentarną - udostępnianie poufnych informacji dziennikarzom dla realizacji bieżących celów politycznych - stanowiły kwestie zainteresowania publicznego. Większość wypowiedzi skarżącego miało charakter osądów ocennych, a nie wypowiedzi o faktach. Być może sformułowania użyte przez skarżącego były niefortunne, jednak jego wypowiedzi mogły zostać potraktowane jako ilustracja szerszego problemu społecznego, to jest ingerowania organów wymiaru sprawiedliwości w bieżące działania polityczne w kraju poprzez dostarczanie mediom poufnych informacji. Nadto, wypowiedzi dotyczące spraw politycznych cieszą się szczególnie wysokim poziomem ochrony w świetle art. 10 Konwencji.
Dobre imię osoby fizycznej chronione silniej niż organizacji
Dalej Trybunał przypomniał, iż ochrona dobrego imienia osoby prawnej i ochrona dobrego imienia osoby fizycznej to dwa różne poziomy ochrony na podstawie art. 10 Konwencji, przy czym ochrona osoby fizycznej jest wyższa. Sądy krajowe skupiły się przede wszystkim na ochronie praw osobistych organizacji sędziów i prokuratorów, pomijając przy tym konieczność zrównoważenia interesów skarżącego oraz opinii publicznej w ochronie wolności do wyrażania opinii. Trybunał stwierdził, iż zasądzona grzywna i odszkodowanie były zupełnie nieproporcjonalne do realizowanego celu oraz wywierały mrożący wpływ na swobodę wypowiedzi politycznych w kraju. Ostatecznie Trybunał skonkludował, że sądy krajowe nie przedstawiły odpowiedniego uzasadnienia swej ingerencji w wolność wypowiedzi skarżącego, co skutkowało przyjęciem, iż sporna ingerencja nie była konieczna w demokratycznym społeczeństwie. Miało zatem miejsce naruszenie wolności wyrażania opinii i art. 10 Konwencji.
Czytaj także: Prawnicy mówią ostro, krytykują władze - jedni są karani, innym uchodzi na sucho>>
Zobacz też: Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 8.11.2018 r. 2782/12, Wolność wyrażania opinii. Prasowa krytyka sędziego >
Omawiany wyrok stanowi kontynuację konsekwentnej linii orzeczniczej Trybunału w przedmiocie ścigania karnego za wypowiedzi naruszające prawo do dobrego imienia osób fizycznych lub prawnych. W prawie polskim regulacja taka została przewidziana w art. 212 kodeksu karnego. Trybunał ponownie wskazuje, iż karne ściganie za przekroczenie granic wolności wypowiedzi co do zasady jest niezgodne z art. 10 Konwencji, chyba że dotyczy ono przypadków mowy nienawiści lub podżegania do przemocy. Pamiętać przy tym należy, iż w szczególności wypowiedzi na tematy polityczne cieszą się szeroką ochroną art. 10 Konwencji. W tym świetle uznać należy, iż w obecnym brzmieniu stosowanie art. 212 kodeksu karnego może dawać podstawę do stwierdzeń naruszenia wolności wyrażania opinii i art. 10 Konwencji.
Freitas Rangel przeciwko Portugalii - wyrok ETPC z dnia 11 stycznia 2022 r., skarga nr 78873/13.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.