Chodzi o głośny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, który w lutym 2018 r. uwzględnił skargę mieszkanki Nysy oraz Rzecznika Praw Obywatelskich na trzy przepisy regulaminu przyznawania 500 zł na drugie i kolejne dziecko, przyjętego w październiku 2016 r. jako uchwała Rady Miejskiej w Nysie.

Pierwszeństwo przyznano rodzicom biologicznym lub adopcyjnym, wychowującym dzieci wspólnie i będącym małżeństwem, a także m.in. gdy pracuje co najmniej jeden rodzic, uzyskując co najmniej minimalne wynagrodzenie lub prowadzi działalność gospodarczą lub rolniczą. Skargę kasacyjna w tej sprawie złożył Instytut Ordo Iuris.

Naruszona zasada równości

RPO opowiada się za utrzymaniem wyroku. Wystąpił do Naczelnego Sąd Administracyjnego o oddalenie skargi kasacyjnej. W jego ocenie przyjęte przez gminę regulacje naruszają zasadę równości.

- Ustalono kategorię podmiotów uprzywilejowanych na podstawie kryteriów nie mających związku z celem i zasadniczą treścią ustawy o świadczeniach rodzinnych i wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi - uzasadniającymi odmienne potraktowanie podmiotów podobnych - wskazał Adam Bodnar. 

RPO zaznaczył równocześnie, że sąd nie kwestionował możliwości pierwszeństwa w uzyskaniu świadczenia, uzasadniał jednak, że kryteria nie mogą mieć charakteru dyskryminującego. Bodnar wskazał równocześnie, że konstytucji nakazuje organom władzy publicznej udzielać szczególnej pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza rodzinom wielodzietnym i niepełnym.

- Musi to prowadzić do wniosku, że wyższy poziom ochrony gwarantowanej konstytucyjnie nie przysługuje - jak stara się wykazać wnoszący skargę kasacyjną - małżeństwu, tylko wszystkim rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza rodzinom wielodzietnym i niepełnym – podkreślił.

Ordo Iuris zarzuca WSA błędną wykładnie

W swojej skardze kasacyjnej Ordo Iuris, wniósł o zwrot sprawy do ponownego zbadania. Wyrokowi WSA zarzucił błędną wykładnię. Według Instytutu sąd przyjął, że rada nie może przyjmować kryterium pozostawania w związku małżeńskim do rozróżnienia uprawnionych do świadczenia.

Tymczasem w ocenie Ordo Iuris, rada jest uprawniona do określenia takiej cechy w sposób odpowiadający wartościom konstytucyjnym, zachęcając do stabilizacji życiowej w ramach "preferowanego konstytucyjnie modelu rodziny opartego na małżeństwie". W skardze nadmieniono, że konstytucja stanowi, iż "małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej". To jak podniesiono w skardze, że umożliwia wprowadzanie udogodnień, "z których małżeństwa mogą korzystać w sposób preferencyjny, a nawet wyłączny, przez co afirmuje się instytucję małżeństwa i dąży do stabilizacji stosunków społecznych".