Czytaj: Reforma postępowania cywilnego idzie do Sejmu>>
 

Możliwość oddalenia pozwu na wstępnym etapie 

Jedną z ciekawszych instytucji przewidzianych w omawianym projekcie, nieznaną dotąd na gruncie postępowania cywilnego, będzie możliwość oddalenia przez sąd powództwa uznanego za oczywiście bezzasadne na wstępnym etapie postępowania sądowego. Stosownie do projektowanego art. 1911 k.p.c., sąd będzie mógł skorzystać z takiego uprawnienia, jeśli z treści złożonego pozwu, jego załączników i okoliczności wniesienia oraz faktów powszechnie znanych i znanych z urzędu będzie wynikała oczywista bezzasadność powództwa. Co znamienne, sąd będzie uprawniony do oddalenia pozwu w opisanym powyżej przypadku na posiedzeniu niejawnym, nie doręczając pozwu pozwanemu oraz nie rozpoznając wniosków złożonych wraz z pozwem. W takiej sytuacji sąd z urzędu doręczy powodowi wyrok oddalający powództwo wraz z pisemnym uzasadnieniem, które będzie zawierało jedynie wyjaśnienie, dlaczego powództwo zostało uznane za oczywiście bezzasadne. Od wyroku oddalającego powództwo na podstawie art. 1911 k.p.c. powodowi będzie przysługiwała apelacja. W przypadku uznania, iż żądanie pozwu nie jest oczywiście bezzasadne sąd drugiej instancji uchyli wyrok oddalający powództwo i przekaże je do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji (projekt art. 3671 k.p.c.).

Czytaj: Reforma procedury cywilnej konieczna, byle skuteczna>>

Obligatoryjna odpowiedź na pozew

Zgodnie z projektem, jeżeli nie zajdą określone w art. 1911 k.p.c. przesłanki do uznania żądania pozwu za oczywiście bezzasadne, przewodniczący doręczy pozew pozwanemu oraz zobowiąże go do złożenia odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż dwa tygodnie (projekt art. 2051 k.p.c.). Obecnie procedura cywilna co do zasady nie przewiduje obligatoryjnej odpowiedzi na pozew, wyjątkiem jest sytuacja, gdy stosowne zarządzenie wyda przewodniczący. 

Sprawdź: Kodeks postępowania cywilnego>>
 

Posiedzenie przygotowawcze i planowanie rozprawy

Jedną z najbardziej rewolucyjnych zmian zaproponowanych przez ustawodawcę w omawianym projekcie jest wprowadzenie do procedury cywilnej nowej fazy postępowania przygotowawczego oraz instytucji planowania rozprawy (projekt art. 2051 - 20514 k.p.c.).

Czytaj: Zmiany w procedurze cywilnej - słuszne, ale czy realne?

W razie wniesienia odpowiedzi na pozew, bądź jej braku przy jednoczesnym braku wydania wyroku zaocznego, przewodniczący wyznaczy posiedzenie przygotowawcze i wezwie na nie strony. Celem posiedzenia przygotowawczego będzie rozwiązanie sporu bez potrzeby prowadzenia dalszych posiedzeń, zwłaszcza rozprawy. Zgodnie z założeniami projektu,  w trakcie posiedzenia przygotowawczego sędzia ma wyjaśnić stanowiska stron, także w zakresie prawnych aspektów sporu, jak również zaznajomić strony ze swoim wstępnym poglądem w sprawie, w szczególności co do ewentualnych wyników postępowania, co ma skłonić strony do polubownego rozwiązania sporu. W ramach posiedzenia przygotowawczego sąd może również skierować strony do mediacji. 

 

POLECAMY

Twierdzenia i dowody do planu rozprawy

Jeżeli nie uda się rozwiązać sporu, na posiedzeniu przygotowawczym sędzia sporządzi z udziałem stron plan rozprawy. Zgodnie z projektowanym art. 2059 k.p.c., plan rozprawy zawierać będzie rozstrzygnięcia co do wniosków dowodowych stron (zastępując w tym zakresie postanowienia dowodowe), dokładne określenie żądań, zarzutów stron (w tym formalnych), wskazanie spornych faktów, terminy posiedzeń, harmonogram rozpraw (tj. kolejność i termin przeprowadzania dowodów), termin ogłoszenia wyroku oraz ewentualnie rozstrzygnięcia co do innych zagadnień. Projekt przewiduje, że przytaczanie przez strony twierdzeń i dowodów możliwe będzie do chwili zatwierdzenia planu rozprawy. Później zgłoszone twierdzenia i dowody podlegać będą pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo potrzeba ich zgłoszenia wynikła później (projekt art. 20512 k.p.c.). 

Czytaj: Zmiany w procedurze cywilnej – w poszukiwaniu równowagi>>

Jeden termin jako reguła

Projekt zakłada, iż w mniej skomplikowanych sprawach, regułą powinien być jeden termin zaplanowanej w powyższy sposób rozprawy. Więcej niż jedno posiedzenie wyznaczane będzie tylko w razie konieczności, zwłaszcza gdy przeprowadzenie wszystkich dowodów na jednym posiedzeniu nie będzie możliwe. W takim przypadku posiedzenia powinny odbywać się w kolejnych dniach, a jeżeli nie będzie to możliwe, to tak aby upływ czasu pomiędzy kolejnymi posiedzeniami nie był nadmierny (projekt Art. 2061 k.p.c.).

W tym miejscu warto podkreślić, iż stawiennictwo stron na wyznaczonym przez sąd posiedzeniu przygotowawczym będzie obowiązkowe. Brak usprawiedliwienia nieobecności powoda na posiedzeniu przygotowawczym skutkować będzie umorzeniem postępowania przez sąd (chyba, że sprzeciwi się temu obecny na posiedzeniu pozwany), z jednoczesnym rozstrzygnięciem o kosztach jak przy cofnięciu pozwu. Sankcją braku usprawiedliwienia nieobecności pozwanego na posiedzeniu przygotowawczym będzie natomiast sporządzenie planu rozprawy bez jego udziału, z zastrzeżeniem, iż możliwe będzie nałożenie na niego obowiązku zwrotu kosztów postępowania bez względu na wynik sprawy.

Czytaj: Prezes SO w Bydgoszczy: Zmiany w procedurze cywilnej mogą usprawnić procesy >>

Zarzut potrącenia

Omawiany projekt przewiduje również liczne ograniczenia przedmiotowo-formalne w zakresie możliwości podnoszenia w toku postępowania przed sądem I instancji zarzutu potrącenia wierzytelności. Projektowany art. 2031 k.p.c. stanowi, iż:
•    podstawą zarzutu potrącenia może być wierzytelność pozwanego wyłącznie z tego samego stosunku prawnego, co wierzytelność objęta postępowaniem, chyba że wierzytelność pozwanego jest niesporna lub udowodniona dokumentem niepochodzącym od pozwanego,
•    pozwany może podnieść zarzut potrącenia nie później, niż przy wdaniu się w spór co do istoty sprawy albo w terminie dwóch tygodni od dnia, gdy wierzytelność stała się wymagalna, 
•    zarzut  potrącenia może zostać podniesiony wyłącznie w piśmie procesowym.

Autor: Łukasz Warszawski, radca prawny w Kancelarii Ożóg Tomczykowski