W Sądzie Najwyższym w piątek, 3 czerwca odbyła się dyskusja na temat sytuacji sądownictwa w Polsce i Europie. Udział w konferencji wzięli prezesi sądów  powszechnych i administracyjnych, sędziowie Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego. O wzajemnym zaufaniu między sądami krajowymi państw unijnych mówił prezes Trybunału Sprawiedliwości UE w Luksemburgu - prof. Koen Lenaerts. - Każde państwo jest związane zasadami gry - państwa UE mają obowiązek respektować praworządność - dodał.

Trybunał UE wspiera sądy
Prezes ETS podał dwa przykłady rozwiazywania problemów dotyczących wykonywania europejskiego nakazu aresztowania, które wymagały ścisłej współpracy sądów.
- To wy, sędziowie powinniście dbać o jakość wydawanych orzeczeń, gdyż mogą one być realizowane w innym państwie unijnym przez waszych kolegów - wyjaśniał prof. Lenaerts. - Dialog między sędziami to efekt wzajemnego zaufania między sędziami w różnych państwach członkowskich, który wyraża się także w pytaniach prejudycjalnych kierowanych do Luksemburga. Prezes ETS dodał, że dialog jest możliwy tylko wtedy, gdy sędziowie krajowi cieszą się niezawisłością.  A tę niezawisłość gwarantuje sędziom państwo prawa. Zaakcentował, że demokracja, która nie uwzględnia praw mniejszości musi upaść.
Trybunał Sprawiedliwości UE robi to samo, co sądy powszechne w Polsce - ocenia prawo zgodnie z wartościami przyjętymi przez wspólnotę. To jest Unia oparta na wartościach państwa prawa. - Jeśli dziś kwestionujemy wyroki Trybunału Konstytucyjnego w Polsce, to niedługo politycy zakwestionują wyroki ETS,  i zaczną je traktować jak opinie - podkreślała sędzia Aneta  Łazarska.

Oczekiwana propozycja I prezes SN
Pierwsza prezes SN prof. Małgorzata Gersdorf zwróciła uwagę na poszerzenie kognicji sądów w ostatnich latach, co wiązało się ściśle z lawinowym napływem spraw. Rocznie do sądów w Polsce wpływa 15 mln skarg o różnej wadze i znaczeniu. Sędziowie w niektórych sądach muszą rozpatrzyć po tysiąc spraw w roku. Na tym cierpi jakość orzeczeń i stąd zmasowana krytyka - polityków, mediów, społeczeństwa. A krytyka ze strony polityków jest coraz ostrzejsza. Należy przekonywać w tej sytuacji społeczeństwo, że jednak nie jesteśmy "grupą kolesiów" - akcentowała I prezes.
Prof. Gersdorf zaproponowała wprowadzenie zamiast nieudanego nadzoru ministra sprawiedliwości nad sądami, nadzór Sądu Najwyższego, jako instytucji bezstronnej i nie ingerującej w trójpodział władzy.
Ta propozycja spotkała się z dużym zainteresowaniem zebranych. - Na te propozycję czekaliśmy od dawna - powiedział prezes SSP "Iustitia" sędzia Krystian Markiewicz. - Sędziowie liniowi czekają na takie wypowiedzi prawniczych autorytetów, to moment historyczny - dodał.

Jak być sędzią?
Na ten temat wypowiedział się prof. Andrzej Rzepliński, prezes TK. Określił najbardziej cenne cechy sędziego, takie jak: odwaga, znajomość i rozumienie prawa, umiejętność przerzucania mostów między prawem a społeczeństwem i zdolność przyznania się do błędu, lojalność wobec stron procesu, pokora. Sędzia musi być "stróżem prawdy", a zarazem "rzemieślnikiem prawa i artystą jednocześnie". Sędzia musi też umieć przyjmować krytykę ze strony społeczeństwa - dodał. Podał przykłady wzorowych sędziów, którzy nie oparli się żadnym naciskom: sędzia Giovanni Falcone, Adam Strzembosz, Michał Kulczycki, Stanisław Rudnicki, Lech Paprzycki - obecny prezes Izby Karnej SN, który nie złożył podpisu pod wyrokiem kary śmierci w 1982 r.

Jak pokazuje historia, sędziom wystarczało dość odwagi i determinacji by chronić integralność swoich sądów; nie siebie - dodał prezes TK. - Zwykle rozwiązaniem napięcia było lepsze zrozumienie innego rodzaju władz - podkreślił.

Dowiedz się więcej z książki
Służąc rządom dobrego prawa. Andrzej Rzepliński w rozmowie z Krzysztofem Sobczakiem
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł
  •  


 

 

 

 

Prof. Rzepliński  cytował prawo żydowskie, św. Augustyna, a nawet Lenina. Według starego testamentu sędziego powinna cechować nieskazitelność charakteru, dobroduszność i religijność. Według Lenina sędzia powinien siać terror. Od sędziów karnych Lenin wymagał wydawania surowych wyroków, które sprowadzały się w zasadzie do dwóch kar: zesłania na ciężkie roboty lub śmierci.

 Czytać "Ucieczkę od wolności"
- To jest czas, gdy należy zastanowić się nad esejem Ericha Fromma, to moment konstytucyjny, szczególny czas odpowiedzialności, od którego zależy w jakim kierunku potoczą się losy państwa - powiedział prof. Marek Safjan, sędzia Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu. - Trzeba więc wzmocnić współdziałanie sądów na poziomie krajowym, by potwierdzić łączność między wszystkimi instancjami - dodał.
Prof. Safjan wyraził uznanie dla uchwały SN w sprawie respektowania niepublikowanych wyroków Trybunału Konstytucyjnego. Podkreślił, że nadzór nad sądami sprawowany przez Sąd Najwyższy zapewniłby suwerenność sądów.  - Gdy pojawiają się obawy co do kultury prawnej, to trzeba sięgnąć  do innych środków i przygotować ustawę o wspomnianym nadzorze.
Kwestię legitymizacji władzy sądowniczej poruszył prof. Maciej Szpunar, rzecznik generalny ETS w Luksemburgu. powiedział, że władzy wykonawczej łatwiej podważyć władzę sądów, niż sądom władzę wykonawczą. Trybunał UE adresuje swoje wyroki do państw, rządów i sądów. Sądy krajowe kierują się prawem unijnym w rozwiązywaniu problemów obywateli.
Uczestnicy dyskusji zwracali również uwagę na konieczność stworzenia kanałów komunikacji między sądami w obecnej trudnej sytuacji. Zwłaszcza lepszy powinien być dialog między Sądem Najwyższym a Naczelnym Sądem Administracyjnym.