Odpis z akt sprawy jest za drogi

Helsińska Fundacja Praw Człowieka zwróciła się do Ministra Sprawiedliwości Krzysztofa Kwiatkowskiego z prośbą o rozważenie ponownego ustalenia wysokości opłat za wydanie kserokopii dokumentów oraz uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy. Wydaje się nieprawdopodobne, aby koszt wykonania kopii, a następnie uwierzytelnienia jednej strony odpisu akt wynosił aż 6 zł.

Kodeks postępowania karnego przewiduje, iż wydanie kserokopii dokumentów, jak i uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy, następuje za opłatą. Zgodnie z art. 156 § 6 k.p.k. wysokość opłat określa Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia. Wątpliwości budzi natomiast cena jednej strony uwierzytelnionego odpisu, która wynosi 6 zł, a także cena 1 strony kserokopii akt sprawy, która wynosi 1 zł.

Stosowne rozporządzenie wydane przez Ministra w celu ustalenia wysokości opłat, powinno zostać wydane  z uwzględnieniem kosztów wykonania takich kserokopii. Wydaje się jednak  nieprawdopodobne, aby koszt wykonania kopii, a następnie uwierzytelnienia 1 strony odpisu akt wynosił aż 6 zł. Biorąc pod uwagę fakt, że standardowe wyroki sądowe wraz z uzasadnieniem mają od kilkunastu do kilkudziesięciu stron, koszt uwierzytelnionego odpisu z akt sprawy wzrasta do kilkudziesięciu bądź nawet kilkuset złotych. Analogicznie przedstawia się sytuacja wykonania zwykłego ksero dokumentów sądowych, którego rzeczywisty koszt jest znacznie niższy niż ustalona opłata w wysokości 1 zł za stronę.

Z pewnością celem ustawodawcy nie było ograniczenie prawa do obrony, jednakże w związku z tak wysokimi kosztami sporządzania uwierzytelnionych odpisów z akt i kserokopii akt powstaje efekt odstraszający, który skutecznie zniechęca obywateli do korzystania z prawa dostępu do akt sprawy, stanowiącego gwarancję rzetelności postępowania. Prawo to należy wywodzić bezpośrednio z art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz art. 6 k.p.k., a także art. 6 ust. 1 EKPC oraz art. 14 ust. 1 MPPOiP.

Co również istotne, zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2005 r., (sygn.: I KZP 41/05) opłaty za wydanie kserokopii dokumentów oraz uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy, pobierane na podstawie art. 156 § 2 i § 3 k.p.k. w wysokości określonej w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości nie wchodzą w skład kosztów sądowych w rozumieniu art. 616 § 2 pkt 1 k.p.k. Przepis art. 623 k.p.k. nie ma do nich zastosowania, dlatego też nie istnieje możliwość zwolnienia z takiej opłaty osób, które spełniają przesłanki zawarte w art. 623 k.p.k. Zdaniem Fundacji, brak takiej możliwości w stopniu znacznym ogranicza skuteczne prawo do obrony.