Od dziś prawo lepiej chroni dzieci uczestniczące w postępowaniu karnym

27 stycznia 2014 r. - wchodzi w życie nowelizacja Kodeksu postępowania karnego, która zwiększa ochronę małoletnich przesłuchiwanych w postępowaniu karnym w charakterze świadków Wprowadzenie zmiany jest m.in. efektem działań lobbingowych Fundacji Dzieci Niczyje, która jest pionierem w zakresie ochrony dzieci uczestniczących w procedurach prawnych.

- Podczas przesłuchania, dziecko znajduje się w szczególnej, bardzo trudnej sytuacji. Przywoływanie dramatycznych przeżyć może być dla niego źródłem bólu i traumy. Bardzo ważne jest szczególne traktowanie dzieci, które zeznają w sprawach dotyczących np. przestępstw seksualnych. Wprowadzona nowelizacja znacznie zwiększa ochronę dzieci w procedurze karnej - mówi Justyna Podlewska, koordynatorka działu prawnego Fundacji Dzieci Niczyje.

Ustawodawca zachował możliwość przesłuchania małoletniego tylko raz w toku całego postępowania przy zachowaniu określonych, bezpiecznych warunków. Rozszerzył natomiast granicę wieku - obecnie w trybie ochronnym przesłuchiwani będą również małoletni, którzy ukończyli już 15 lat, w sytuacjach kiedy istnieje obawa, że przesłuchanie w zwykłym trybie mogłoby negatywnie wpłynąć na ich psychikę. Nowelizacja uzupełnia także kategorie przestępstw, w sprawach których małoletni podlegają specjalnej ochronie art. 185a kpk. Do tej pory ochronny tryb przesłuchania stosowano w przypadku pokrzywdzonych przestępstwami przeciwko wolności seksualnej i obyczajności oraz przeciwko rodzinie i opiece. Od dziś ochronie podlegają także małoletni w sprawach o przestępstwa popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej oraz dzieci - ofiary handlu ludźmi. Co ważne, małoletniego należy przesłuchiwać wyłącznie wtedy, gdy jego zeznania mogą być istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Dziecko pokrzywdzone przestępstwem może więc w określonych sytuacjach w ogóle nie brać udziału w postępowaniu karnym.

W myśl nowelizacji, w trybie ochronnym musi być przesłuchiwane nie tylko dziecko, które padło ofiarą przestępstwa, ale również to, które było jego świadkiem - co do tej pory zależało od decyzji prokuratora prowadzącego sprawę.

Nowelizacja wprowadza także obligatoryjną obronę dla podejrzanego/oskarżonego oraz nakaz utrwalenia przesłuchania w w/w trybie w formie audio/video. Dotychczasowy brak takich rozwiązań w wielu sytuacjach prowadził do konieczności powtórnego przesłuchania małoletniego.

Ponadto, nowe regulacje jasno określiły, że przesłuchanie ma się odbywać w odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach w siedzibie sądu lub poza nią. Tym samym prawnie zatwierdzono istnienie tzw. przyjaznych pokoi przesłuchań - o co Fundacja Dzieci Niczyje zabiegała od wielu lat. Razem z nowelizacją wchodzi w życie także rozporządzenie Ministerstwa Sprawiedliwości, które określa standardy i warunki funkcjonowania takich pomieszczeń.

- Nasze działania lobbingowe istotnie przyczyniły się do wydania przez Ministerstwo Sprawiedliwości rozporządzenia określającego miejsce i warunki przyjaznego przesłuchania. Cieszymy się, iż wprowadzona zmiana prawa doprowadzi do upowszechnienia wysokich standardów miejsc, w których przesłuchiwane są dzieci – dodaje Podlewska.