NSA: o zwolnieniu z podatku decyduje data nabycia spadku

Decydującym kryterium przy stosowaniu przepisów dotychczasowych lub znowelizowanych jest data nabycia spadku (własności rzeczy lub praw majątkowych), a nie data faktycznego otrzymania zachowku. Takie stanowisko wynika z wyroku NSA z 18 kwietnia 2012 r.

Istota sporu w tej sprawie dotyczyła oceny, czy podatnikowi przysługuje zwolnienie podatkowe przewidziane w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn w sytuacji nabycia zachowku po osobie zmarłej przed dniem 1 stycznia 2007 r., w sytuacji, gdy roszczenie o zachowek realizowane jest po tej dacie, a więc kiedy obowiązywał już art. 4a.
Podatnik uznał, że skoro obowiązek podatkowy przy nabyciu zachowku powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części (w niniejszej sprawie jest to rok 2009), to powinno zostać zastosowane zwolnienie od podatku, o którym mowa w art. 4a u.p.s.d. dotyczące nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych przez członków najbliższej rodziny.
Zdaniem sądu pierwszej instancji (wyrok WSA w Krakowie z 13 maja 2010 r., I SA/Kr 215/10, LEX nr 673292) kryterium decydującym o stosowaniu nowych lub dotychczasowych przepisów jest data nabycia majątku (prawa), a nie data powstania obowiązku podatkowego. Należy zatem oddzielić te dwa zdarzenia. I właśnie przy zachowku należy odmiennie określić moment nabycia prawa (rozumianego jako wierzytelność wobec spadkobierców) od momentu jego realizacji, z którym to właśnie powiązano powstanie obowiązku podatkowego z tytułu nabycia zachowku.
NSA, do którego ostatecznie trafiła sprawa, uznał, że nie ma dostatecznych powodów do zasadniczego różnicowania sytuacji prawnej spadkobiercy i uprawnionego do zachowku w zakresie opodatkowania podatkiem od spadku i darowizn. Nie może więc zostać zaakceptowane stanowisko podatnika, że "zachowek dziedziczeniem sensu stricte nie jest i z nabyciem spadku nie może być utożsamiany".
W konsekwencji art. 4a u.p.s.d. może mieć zastosowanie tylko wówczas, gdyby podatnik prawo do zachowku nabył po 31 grudnia 2006 r. Skoro więc podatnik w niniejszej sprawie nabył prawo do zachowku w maju 2006 r., prawnopodatkowe konsekwencje tego zdarzenia należało ocenić na podstawie przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. Przepisy ustawy do tej daty nie zawierały natomiast zwolnienia dla członków najbliższej rodziny spadkodawcy, o którym mowa w art. 4a u.p.s.d., zatem nie było również podstaw do zastosowania zwolnienia.

Wyrok NSA z 18 kwietnia 2012 r., II FSK 2120/10

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX

Źródło: www.nsa.gov.pl, stan z dnia 9 maja 2012 r.