Ustawa przeszła kontrolę konstytucyjną w Trybunale. Orzekł on, że standardów konstytucyjnych nie spełniają trzy rozwiązania zawarte w Kodeksie wyborczym, tj. możliwość przeprowadzenia dwudniowych wyborów do parlamentu i na urząd Prezydenta RP, regulacja wprowadzająca zakaz stosowania w trakcie kampanii wyborczej wielkoformatowych plakatów i haseł wyborczych oraz regulacja zakazująca korzystania z płatnych ogłoszeń wyborczych radiowych i telewizyjnych. Ponadto Trybunał orzekł o niekonstytucyjności regulacji zawartej w ustawie Przepisy wprowadzające Kodeks wyborczy, która uzależniała stosowanie Kodeksu wyborczego od terminu zarządzenia wyborów.

Jednomandatowe okręgi

Jedną ze znaczących nowości Kodeksu wyborczego są jednomandatowe okręgi w wyborach do senatu. Kraj zostanie podzielony na 100 takich okręgów wyborczych. Do tej pory głosowaliśmy w okręgach wielomandatowych, z których wybierano od 2 do 4 senatorów. Zmiana ta w praktyce oznacza, iż wyborca oddaje jeden głos na wybranego kandydata, a wybrany na senatora w danym okręgu wyborczym zostanie ten kandydat, który uzyskał największą liczbą ważnie oddanych głosów. Komitety wyborcze mogą zgłosić w okręgu wyborczym tylko jednego kandydata na senatora, który uprzednio uzyska, nie jak do tej pory 3 tys., lecz 2 tysiące podpisów poparcia wyborców.

Politolodzy twierdzą, że takie rozwiązanie spowoduje uniezależnienie senatu od partii politycznych i większe szanse dla wybitnych indywidualnych kandydatów. Inni eksperci, stawiają zupełnie odwrotną diagnozę : jednomandatowe okręgi to większa polaryzacja oddanych głosów na partie rządzące.

Głosowanie korespondencyjne

Zamiar głosowania korespondencyjnego należy zgłosić właściwemu terytorialnie konsulowi, nie później niż 15 dnia przed dniem wyborów. Na podstawie takiego zgłoszenia, konsul wpisuje wyborcę do spisu wyborców właściwego dla obwodowej komisji wyborczej. Konsul niezwłocznie po otrzymaniu od właściwej komisji wyborczej kart do głosowania, jednak nie później niż do 10 dnia przed dniem wyborów, wysyła do wyborcy wpisanego do spisu wyborców, który wyraził zamiar głosowania korespondencyjnego, pakiet wyborczy zawierający ściśle określone w Kodeksie wyborczym dokumenty. Głosowanie korespondencyjne zostało uznane przez Trybunał za zgodne z Konstytucją.

Głosowanie przez pełnomocnika

Jest jedną z alternatywnych form głosowania, a tym samym jest dodatkową gwarancją korzystania przez obywateli z czynnego prawa wyborczego – zaznaczył prezes TK Andrzej Rzepiński. -Nie oznacza ono przeniesienia na pełnomocnika praw wyborczych przysługujących osobie, która pełnomocnictwa udziela.

Pełnomocnictwo obejmuje upoważnienie pełnomocnika do oddania głosu w wyborach zgodnie z wolą mocodawcy i w jego imieniu. Brak możliwości kontroli treści oddanego głosu, wynika z zasady tajności głosowania i rodzi konieczność oparcia na relacji szczególnego zaufania między wyborcą i jego pełnomocnikiem. Głosowanie przez pełnomocnika umożliwia udział w wyborach osobom niepełnosprawnym lub w podeszłym wieku, przerzucając jednak na nie ciężar znalezienia osoby godnej zaufania – podkreślił w orzeczeniu z 20 lipca br. Trybunał.

Warunki posłużenia się osobą zaufaną

Przez pełnomocnika może głosować wąskie grono wyborców o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz tych, którzy ukończyli 75 lat. Z kolei pełnomocnikiem może być jedynie osoba wpisana do rejestru w tej samej gminie co wyborca lub mające zaświadczenie o prawie do głosowania. Pełnomocnikiem nie może być członek komisji obwodowej, mąż zaufania oraz kandydat w wyborach. Można być pełnomocnikiem tylko jednej osoby, wyjątkowo zaś dwóch, jeżeli co najmniej jedną z nich jest osoba najbliższa. Możliwość skorzystania z tej instytucji jest wykluczona w obwodach głosowania utworzonych w zakładzie opieki zdrowotnej, domu pomocy społecznej, jednostkach penitencjarnych, w domu studenckim lub zespołach domów studenckich, a także obwodach głosowania utworzonych za granicą i na polskich statkach. Gwarancjami przed nadużyciem instytucji pełnomocnika są takie zabezpieczenia jak:

- pełnomocnictwa do głosowania udziela się przed wójtem lub pracownikiem urzędu gminy upoważnionym przez wójta,

- akt pełnomocnictwa sporządza się w miejscu zamieszkania wyborcy (wyjątkowo na jego wniosek w innym miejscu),

- gmina udostępnia wykaz sporządzonych aktów pełnomocnictwa,

- wyborca może cofnąć wobec wójta pełnomocnictwo najpóźniej na 2 dni przed dniem wyborów lub doręczyć oświadczenie obwodowej komisji wyborczej w dniu głosowania,

- pełnomocnictwo jest - pod groźbą kary- bezpłatne i nie może przysporzyć pełnomocnikowi innych korzyści.