Ich zarys podczas II Kongresu Prawników Polskich, zaprezentował szef komisji profesor Wojciech Popiołek. Przypomniał, że powołanie komisji to efekt pierwszego Kongresu Prawników Polskich, dodał, że prace jeszcze się nie zakończyły i jeśli taka będzie wola prawników - Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia, Naczelnej Rady Adwokackiej i Krajowej Rady Radców Prawnych - będą nadal trwały. Nie zakończyły się m.in. prace nad propozycjami zmian w zakresie kosztów sądowych. Już wcześniej prezes NRA adwokat Jacek Trela mówił Prawo.pl, że zostaną upublicznione jesienią.
Partnerem II Kongresu Prawników Polskich był Wolters Kluwer Polska.
Czytaj: Kongres prawników - chcemy ratować sądy i poprawiać prawo >>
Czas na zmiany, czas na odpowiedzialność
Tuż przed zaprezentowaniem propozycji zmian, prezes Iustii Krystian Markiewicz podkreślił, że są chwile w dziejach każdego kraju kiedy trzeba wziąć odpowiedzialność za obywateli i tych dobrych i tych złych. - My sędziowie potrafimy to robić lepiej niż ludzie, którzy są wybierani w plebiscytach. Każdy na czymś się zna, każdy do czegoś został powołany. W związku z tym czas już aby politycy, dziennikarze zrzekli się władzy nad sądami. Dlatego czas na pakt dla Polski pakt dla samorządności, który zapewni przestępcom więzienie, a niewinnym długie i spokojne życie i my sędziowie Rzeczpospolitej tego dopilnujemy, to jest nasze przyrzeczenie - dodał.
Także prezes NRA podkreślił, że zmiany są konieczne - m.in. w zakresie postępowania cywilnego i karnego. - Prawo wymaga zmian, tyle, że zmian prokonstytucyjnych. I nie takich jak proponowane zmiany Kodeksu postępowania cywilnego i Kodeksu karnego - wprowadzającego nieludzkie, drakońskie kary - np. dożywocie bezwzględna - mówił.
I dodał, że jeżeli Polska ma być sercem Europy, musi wrócić na drogę przestrzegania zasad konstytucyjnych. - I my prawnicy musimy się tego domagać - zaznaczył Trela.
Prezes KRRP radca prawny Maciej Bobrowicz podkreślał z kolei wagę zmian w zakresie mediacji. Przypominał, że to szansa na usprawnienia wymiaru sprawiedliwości i przyspieszenia rozpatrywania spraw. Jak zaznaczył obowiązkiem zarówno adwokatów jak i radców prawnych, sędziów i prokuratorów jest też zwalczenia zła - także poprzez dostrzeganie i przeciwdziałanie mowie nienawiści.
Działanie perspektywiczne
Profesor Popiołek, mówiąc o pracach komisji zastrzegał, że nie skupiała się na odpowiedzi na zmiany wprowadzane obecnie przez resort sprawiedliwości. Jak dodał, wynikało to choćby z tempa tych zmian.
- Uznaliśmy, że wojowanie z barbarzyństwem, z którym mamy obecnie do czynienia nie ma sensu, niczemu nie służy. Założyliśmy, że mamy do czynienia z rzeczywistością ale myśleliśmy perspektywicznie - mówił.
Po pierwsze reforma ustrojowa sądownictwa
W czasie Kongresu przedstawiono jedynie założenia zmian, szef komisji podkreślał, że ujawnienie szczegółów pozostawia szefom NRA, Iustitii i KRRP. Projekty umieszczono na stronie Kongresu: Więcej>>
Prawo.pl część z nich opisało już wcześniej. Najważniejsze, to uniezależnienie sądów od wymiaru sprawiedliwości. Zmiany proponowane są m.in. w ustawie o KRS, bo zreformowana Krajowa Rada Sądownictwa miałaby przejąć nadzór nad sądownictwem. Miałaby mieć kompetencje osobowe - czyli w zakresie nominacji, awansów, przenoszenia i delegacji sędziów (z wyłączaniem SN i NSA). Ustalałaby też budżet sądownictwa w zakresie wydatków osobowych. Poza tym - zapisano jej kompetencje w zakresie edukacji, deontologiczne (kształtowanie zasad etyki zawodu sędziego) i informacyjne.
Funkcje KRS - jak wynika z propozycji, to stanie na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów, zarządzanie efektywnością sądownictwa, gospodarką finansową sądownictwa i m.in. koordynacją rozpatrywania skarg uczestników postępowań sądowych.
Jej członkowie - sędziowie wybierani byliby w powszechnych wyborach przez sędziów, wprowadzono by do niej też radę społeczną - głos obywateli.
Z kolei minister sprawiedliwości miałby zachować pewną rolę w zakresie dysponowania środkami finansowymi na kwestie strukturalne. - Jeśli chodzi o wydatki osobowe, to powinna zostać wprowadzona odrębność budżetowa. Powinien też być łącznikiem pomiędzy władzą ustawodawczą, która tak naprawdę uchwala budżet, a nami sędziami. Kolejny obszar, który mógłby mu podlegać, to współpraca międzynarodowa i oczywiście inicjowanie procesów legislacyjnych - mówił serwisowi prezes Markiewicz.
Istotną zmianą ma być właśnie wybór sędziów-członków KRS. W myśl propozycji 8 sędziów-członków KRS wybieraliby sędziowie sądów rejonowych, dwóch -sędziowie sądów okręgowych, po jednym pozostali sędziowie - m.in. sądów apelacyjnych, wojewódzkich sądów administracyjnych, Naczelnego Sądu Administracyjnego czy Sądu Najwyższego.
Czytaj:
Prezes Iustitii: Polskie sądy potrzebują oddzielenia od polityków>>
Prezes NRA: Jesienią zaproponujemy zmiany w ustawach sądowych>>
Bobrowicz: Na mowę nienawiści zmiana przepisów nie wystarczy>>
Zmiany w pionie dyscyplinarnym, jednolity status sędziów
Społeczna komisja kodyfikacyjna proponuje też zmiany w zakresie pionu dyscyplinarnego w sądownictwie. Zlikwidowana ma zostać Izba Dyscyplinarna przy Sądzie Najwyższym. Pozostać mają rzecznicy dyscyplinarni, ale orzeczenia dyscyplinarne miałyby być publikowane, a postępowania jawne. Proponuje się też wzmocnienie pozycji ewentualnego pokrzywdzonego, by nie był osobą poza takim postępowaniem.
Prawnicy proponują wprowadzenie jednolitego stanowisko sędziego sądu powszechnego - powoływałby go jak dotąd prezydent, na wniosek KRS. Zmiany dotyczą też delegacji. Delegacja sędziów - zaproponowano - miałaby się odbywać na okres do 14 dni. Możliwa byłaby - poza sądami, wyłącznie do KRS lub „instytucji międzynarodowej”. W przypadku przejście do Ministerstwa Sprawiedliwości, sędzia musiałby zrzec się urzędu, miałby szansę na powrót w okresie nie dłuższym niż 5 lat.
Szybsze postępowanie administracyjne
Zmiana ustroju sądów administracyjnych - to kolejne założenie przygotowane przez komisję kodyfikacyjną. Głównym jest zwiększenie roli sądów administracyjnych. Ma to nastąpić poprzez rozszerzenie ich kompetencji merytorycznych.
Kolejną proponowaną zmianą jest powołanie drugiego szczebla sądowego. Naczelny Sąd Administracyjny w tym modelu - tak jak obecnie - rozpatrywałyby skargą kasacyjną, kierowaną na tej samej zasadzie co skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego, w bardzo ograniczonym obszarze.
Czytaj:
Prawnicy chcą zmian w postępowaniu administracyjnym>>
MS i samorządy za kolejnymi zachętami do mediacji>>
- Dzięki tym rozwiązaniom przenieślibyśmy ciężar rozstrzygania w sprawach administracyjnych na sądownictwo administracyjne. W takiej sytuacji można by też ograniczyć postępowanie urzędniczoadministracyjne do jednej instancji, bo w ramach rozpoznawania sprawy, możliwość odwołania się od decyzji byłaby na etapie sądowym - w wojewódzkim sądzie administracyjnym i odwoławczym - mówi w rozmowie z Prawo.pl prezes Trela.
Do sądów - sędziowie handlowi
Prawnicy proponują również wprowadzenie do sądów obywatelskich sędziów handlowych na zasadzie fakultatywności.
Jak mówił serwisowi prezes Markiewicz byłaby możliwość wyboru - czy wybieram takie rozwiązanie, czy chcę rozpoznania sprawy w składzie sędziów zawodowych. - Przygotowaliśmy się też na sytuacje, że nie zostanie dokonany wybór wystarczającej liczby osób. Nic na siłę, nikogo nie możemy zmusić. System powinien działać w przypadku najważniejszych spraw, czyli sądy okręgowe w pierwszej instancji - dodał.
Mediacja - sposobem na usprawnienie pracy sądów
Komisja przygotowała też propozycje zmian przepisów w zakresie mediacji - chodzi o nowelizację Kodeksu postępowania cywilnego. Proponuje wprowadzenie przedsądowej mediacji gospodarczej w sprawach gospodarczych, rozpoznawanych w pierwszej instancji przez sąd okręgowy, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne i przed wszczęciem postępowania.
Taką mediację gospodarczą mógłby prowadzić wyłącznie stały mediator wpisany na listę mediatorów w sądzie okręgowym, w którego okręgu strona przeciwna do strony, która wystąpiła z wnioskiem o przeprowadzenie mediacji, mieszka albo ma siedzibę. W sytuacji gdy przeciwnik procesowy mieszka lub ma firmę poza Polską, mediację mógłby prowadzić stały mediator wpisany na listę mediatorów w sądzie okręgowym - miejsca zamieszkania albo siedziby strony, która wystąpiła o mediację.
W pozostałych przypadkach mediację mógłby prowadzić mediator wpisany na listę stałych mediatorów w sądzie okręgowym w Warszawie.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
