Długo toczył się spór pewnej kobiety z samorządem adwokackim, który ostatecznie wygrała. Z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej do Okręgowej Rady Adwokackiej zwróciła się ona w marcu 2016 r., oczekując udzielenia wielu informacji dotyczących adwokata wpisanego na listę adwokatów Izby Adwokackiej w Warszawie. Zapytała o wiele istotnych szczegółów, takich jak: w którym roku adwokat ukończył wyższe studia prawnicze i na jakiej uczelni, w którym roku odbywał aplikację adwokacką, kiedy złożył egzamin adwokacki, czy wobec niego toczyły się postępowania dyscyplinarne i czy orzeczono kary dyscyplinarne, czy, kiedy i jakie funkcje adwokat pełnił w samorządzie izby, imiona i nazwiska adwokatów izby, wobec których, jako aplikantów adwokackich adwokat pełnił funkcję patrona.
Sprawdź w LEX: I OSK 1826/17, Informacja dotycząca adwokata jako informacja publiczna. - Wyrok NSA >>>>
ORA podjęła uchwałę, którą odmówiła udostępnienia żądanych informacji. Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej utrzymało w mocy zaskarżoną uchwałę, podzielając pogląd ORA, że informacje, których żądała skarżąca nie należą do zakresu spraw wykonywanych przez organy samorządu adwokackiego jako zlecone zadanie publiczne, zaś adwokat nie pełniący żadnej funkcji samorządowej jest zawsze osobą prywatną i prawo do informacji o nim, niezależnie od uregulowań ustawy o ochronie danych osobowych, podlega ograniczeniu. Skarżąca wniosła skargę do WSA na powyższą uchwałę.
Sprawdź PROCEDURY w LEX:
- Postępowanie odwoławcze w przypadku wydania decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej >
- Środki zaskarżenia w sprawach dostępu do informacji publicznej >
- Zmiana sposobu lub formy udostępnienia informacji publicznej >
WSA wyrokiem z 19 lipca 2017 r., sygn. akt II SA/Wa 87/17 uchylił zaskarżoną uchwałę oraz utrzymaną nią w mocy uchwałę ORA.
Po rozpoznaniu skargi kasacyjnej Prezydium NRA wniosło skargę kasacyjną od powyższego wyroku.
Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 27 września 2019 r., sygn. akt I OSK 2620/17 uchylił wyrok WSA i przekazał sądowi I instancji sprawę do ponownego rozpoznania.
Ponownie rozpoznając sprawę, WSA wyrokiem z 31 stycznia 2020 r., sygn. akt II SA/Wa 2562/19 uchylił zaskarżoną uchwałę oraz utrzymaną nią w mocy uchwałę ORA, a także zasądził od Prezydium NRA na rzecz skarżącej kwotę 697 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Czytaj też: Wymogi RODO kierowane do radców prawnych i adwokatów - przegląd obowiązków i wyłączeń >>>
Dostęp do informacji na temat adwokata
W ocenie WSA adwokat jako osoba wykonująca zawód "zaufania publicznego" jest osobą pełniącą funkcje publiczne. Natomiast doskonalenie zawodowe adwokatów i kształcenie aplikantów adwokackich jest zadaniem publicznym wykonywanym przez samorząd zawodowy. Tym samym pytania skarżącej stanowią informację publiczną. Podobny charakter mają informacje, które stanowią dane istotne (wykształcenie konieczne do uzyskania uprawnień oraz miejsce pełnienia funkcji) do wykonywania zawodu adwokata. Pytania o: okres wykonywania zawodu przez konkretnego adwokata, pełnienie funkcji w samorządzie adwokackim i prawną formę wykonywania zawodu adwokata, są pytaniami o sprawy publiczne.
Zdaniem WSA, rozstrzygnięcia sądów dyscyplinarnych samorządów zawodowych odnoszą się do spraw publicznych, bowiem służą realizacji zadań publicznych, które cechuje powszechność i użyteczność dla ogółu, a także sprzyjanie osiąganiu celów określonych w Konstytucji i ustawie, a w szczególności udzielania pomocy prawnej, współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz w kształtowaniu i stosowaniu prawa. Adwokat podczas i w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych, korzysta z ochrony prawnej, podobnie jak sędzia i prokurator, bowiem jest funkcjonariuszem publicznym. Stąd też adwokat, jako osoba wykonująca zawód zaufania publicznego i korzystająca w związku z jego wykonywaniem z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym, realizuje funkcje i zadania publiczne. Sprawowanie władzy dyscyplinarnej przez organ samorządu zawodowego jest formą wykonywania władzy publicznej i w konsekwencji żądane przez skarżącą w tym zakresie informacje stanowią informację publiczną.
WSA stwierdził ponadto, że dwa pytania skarżącej nie odnoszą się do spraw publicznych, bowiem personalia patronów osób odbywających aplikację adwokacką nie dotyczą zasad funkcjonowania samorządu zawodowego.
NRA wniosła skargę kasacyjną od wyroku WSA.
Wyrokiem z 26 lipca br. NSA stwierdził jednak, że skarga kasacyjna jest niezasadna i podlega oddaleniu (III OSK 2697/21).
Dostęp do informacji publicznej to podstawa
Według NSA, za prawnie wiążące należy uznać stanowisko, że Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej, jako organ Naczelnej Rady Adwokackiej jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Analogiczną ocenę należy sformułować wobec Okręgowej Rady Adwokackiej, która jest organem izby adwokackiej (art. 39 pkt 2 ustawy – Prawo o adwokaturze).
NSA stwierdził, że Okręgowa Rada Adwokacka (podobnie jak Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej), zobowiązana jest udostępnić każdą informację publiczną, w której jest posiadaniu, a nie wyłącznie tę, która dotyczy działalności samorządu zawodowego adwokatów. Obowiązek taki wynika z jednoznacznej treści art. 4 ust. 3 wspomnianej ustawy.
W orzecznictwie sądów administracyjnych wyraża się spójny pogląd, że adwokat jest zawodem zaufania publicznego, albowiem istota jego działalności sprowadza się do zapewnienie obywatelom fachowej pomocy prawnej i zastępstwa procesowego, co z kolei kwalifikuje się jako pełnienie funkcji publicznej. Konsekwencją tej kwalifikacji jest brak możliwości skorzystania przez adwokata z ograniczenia dostępu do informacji publicznych, które go dotyczą z powołaniem się na prywatność osoby fizycznej.
Nie oznacza to jednak, że wszystkie informacje dotyczące adwokata są związane z wykonywaniem zadań władzy publicznej. Takimi informacjami nie są przykładowo informacje dotyczące aktywności zawodowej adwokata i aplikanta adwokackiego w sprawach dotyczących konkretnych podmiotów. Informacje ogólne, dotyczące wykonywania zawodu przez konkretnego adwokata, odnoszące się do jego wykształcenia, tytułu naukowego, miejsca i formy prowadzonej działalności, ewentualnych postępowań dyscyplinarnych będą stanowić informację publiczną. Pełnienie przez adwokata funkcji w samorządzie zawodowym, nie ma w tym kontekście żadnego znaczenia.
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego przyporządkowanie żądanych informacji dotyczących: warunków umożliwiających wpis na listę adwokatów, doskonalenia zawodowego adwokatów i kształcenia aplikantów adwokackich, siedziby prowadzonej działalności, odpowiedzialności dyscyplinarnej, działalności w samorządzie adwokackim, miejsca wykonywania zawodu w określonym czasie do przedmiotowo wyodrębnionych postaci informacji publicznej nie było wadliwe.
Wyodrębniony przedmiotowo w art. 6 ustawy o dostępie do informacji publicznej zakres udostępnianej informacji publicznej nie jest domknięty. Dowodzi tego użyty przez ustawodawcę zwrot "w szczególności".
Zobacz również: Czarne chmury nad wymiarem sprawiedliwości - podwyżki dla kadry albo jesień protestów >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
