W systemie LEX znajdziesz zagadnienie powiązane z tym artykułem:
Zakaz zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
To zagadnienie zawiera:
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
Zwolnienie od pracy
Pracownik aplikant radcowski ma nieobciążone żadnymi warunkami prawo do zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w obowiązkowych zajęciach szkoleniowych.
Aktualnie przepis art. 34 ust. 1 ustawy o radcach prawnych stanowi, że: „Pracownikowi wpisanemu na listę aplikantów radcowskich przysługuje, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, zwolnienie od pracy w celu uczestniczenia w obowiązkowych zajęciach szkoleniowych”. Jak już nadmieniono powyżej, uprawnienie przysługuje wyłącznie pracownikowi w rozumieniu przepisów prawa pracy. Nie dotyczy ono osób pozostających w stosunkach cywilnoprawnych np. umowa zlecenie, umowa o dzieło. Zwolnienie od pracy przysługuje w celu uczestniczenia w obowiązkowych zajęciach szkoleniowych, które realizowane są według ustalonego przez radę okręgowej izby radców prawnych terminarza zajęć aplikacyjnych.
Na podstawie ustalonego terminarza ustala się dni, w których aplikant uczestniczy w zajęciach teoretycznych (najczęściej jest to jeden dzień w tygodniu, zajęcia odbywają się od godzin porannych do popołudniowych) i praktycznych (praktyki odbywają się w kancelariach radców prawnych, sądach, prokuraturach etc., również obejmują jeden dzień w tygodniu). Aplikant jest na bieżąco informowany o planowanych zajęciach praktycznych, jak również o terminie ich odbycia, co niewątpliwie utrudnia mu poinformowanie w rozsądnym terminie swojego pracodawcy o obowiązku zwolnienia go na zaplanowane zajęcia szkoleniowe.
Uprawnienie do zwolnienia od pracy nie zostało uzależnione od zgody pracodawcy. Pracodawca jest, na podstawie przepisu art. 34 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, zobowiązany zwolnić pracownika na zajęcia szkoleniowe i traktować to zwolnienie jako dzień usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Jest to okoliczność, która uzasadnia niestawienie się pracownika w pracy.
Zwolnienie od pracy jest przerwą w wykonywaniu pracy powodującą zawieszenie obowiązku pracy. Zawieszenie obowiązku świadczenia pracy przez pracownika aplikanta następuje z mocy samego prawa.
Omawiany przepis wskazuje również, że zwolnienie od pracy przysługuje z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Taka redakcja przepisu ma zapobiegać sytuacji, w której pracownik, w zamian za udzielone zwolnienie, zobowiązuje się do zwrotu wynagrodzenia już wypłaconego lub przyszłego, co traktować należy jak zrzeczenie się prawa do wynagrodzenia, a w konsekwencji za naruszenie bezwzględnie obowiązującej normy art. 84 k.p.
Przywileje urlopowe
Zgodnie z art. 34 ust. 2 ustawy o radcach prawnych: „Pracownikowi przysługuje prawo do płatnego urlopu w wymiarze 30 dni kalendarzowych na przygotowanie się do egzaminu radcowskiego oraz zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w celu uczestniczenia w egzaminie wstępnym i radcowskim”. Urlop powinien się odbyć w uzgodnionym z pracodawcą terminie. Zważywszy jednak na cel tego urlopu, którym jest przygotowanie się do egzaminu radcowskiego, powinien zostać wykorzystany w okresie poprzedzającym egzamin radcowski. Wymiar tego urlopu nie obniża wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi według kodeksu pracy.
W wyroku z 27.07.2006 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził, że z treści art. 36 ustawy o radcach prawnych (obecnie art. 34 ust. 2 ustawy) nie wynika nakaz wykorzystania urlopu bezpośrednio przed samym egzaminem, gdyż jest to urlop przeznaczony na przygotowanie się do egzaminu radcowskiego i to do aplikanta należy decyzja, w jakim terminie urlop ten wykorzysta. Uprawnienie do urlopu określone we wskazanym przepisie przysługuje pracownikowi aplikantowi radcowskiemu tylko raz i nie może być powtórzone przy egzaminie poprawkowym. Jeżeli aplikant nie wykorzystał w całości – tzn. w pełnym wymiarze przysługującego mu urlopu, nie ma żadnych przeciwwskazań, aby pozostałe dni wykorzystał w terminie poprawkowym, nie przekraczając jednak określonego wymiaru urlopu tj. 30 dni kalendarzowych.
Artykuł 34 ust. 2 ustawy o radcach prawnych wspomina również o zwolnieniu od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, które to zwolnienie ma umożliwić aplikantowi radcowskiemu uczestnictwo w egzaminie radcowskim bądź uczestnictwo w egzaminie wstępnym na aplikację radcowską pracownikowi niebędącemu jeszcze aplikantem radcowskim.
Przepis posługuje się pojęciem „zwolnienie od pracy” celem udziału w egzaminie, którego termin jest z góry ustalony i nie zależy od woli pracownika. W przeciwieństwie do urlopu, który może być wykorzystany tylko raz przez aplikanta radcowskiego, zwolnienie od pracy celem uczestnictwa w egzaminie radcowskim bądź wstępnym może być każdorazowo powtórzone, a jego wymiar zależy od faktycznych terminów, w jakich odbywa się dany egzamin.
W podsumowaniu tej części należy zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z 19 czerwca 2008 r., w którym SN stwierdził, że umowa, w której pracodawca zobowiązuje się do zwolnienia pracownika aplikanta radcowskiego od pracy w celu uczestniczenia w obowiązkowych zajęciach szkoleniowych, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia oraz do udzielenia płatnego urlopu w wymiarze 30 dni na przygotowanie się do egzaminu radcowskiego, a pracownik aplikant radcowski w zamian za to zobowiązuje się do przepracowania umówionego czasu albo (przemiennie) do zwrotu kosztów za czas zwolnienia i urlopu, jest nieważna. W uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd Najwyższy wskazał, że nieważność umowy, w której pracodawca zobowiązuje się do zwolnienia pracownikaaplikanta radcowskiego od pracy w celu uczestniczenia w obowiązkowych zajęciach szkoleniowych, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia oraz do udzielenia płatnego urlopu w wymiarze 30 dni kalendarzowych na przygotowanie się do egzaminu radcowskiego, a pracownik aplikant radcowski w zamian za to zobowiązuje się do przepracowania umówionego czasu (przemiennie – do zwrotu kosztów wynagrodzenia za czas zwolnienia i urlopu) wynika z przepisu art. 58 § 1 kodeksu cywilnego, jako że kształtuje ona zagwarantowane przepisami prawa pracy (obecnie art. 34 ustawy o radcach prawnych)uprawnienia pracownika w sposób mniej korzystny, a więc sprzeczny z nimi. Z tego względu uzasadniony jest zarzut naruszenia art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 34 ustawy o radcach prawnych.
Teza powyższego wyroku dotyczy bardzo praktycznego i aktualnego problemu, którego główne założenia sprowadzają się do następujących wniosków: niewielu pracodawców, może z wyłączeniem radców prawnych, ma świadomość obowiązków wynikających z ustawy, a jeżeli nawet mają już wiedzę o uprawnieniach swoich pracowników, przyjmują je z niewielkim entuzjazmem.
Karolina Broncel, aplikantka radcowska OIRP w Katowicach
Opracowano na podstawie: 1. Z. Klatka: Ustawa o radcach prawnych. Komentarz, Warszawa 1999; 2. L. Florek, T. Zieliński: Prawo Pracy, Podręczniki Prawnicze, Warszawa 2009r.; 3. Z. Klatka: Wykonywanie zawodu radcy prawnego i adwokata, Warszawa 2004 r.; oraz powołanego orzecznictwa.
Artykuł ukazał się w miesięczniku "Kancelaria" nr 7-8/2010.
