Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Doradcy Podatkowego

Prowadzimy działalność w formie spółki jawnej. Dodatkowo byliśmy wspólnikami w innej spółce jawnej. Obie spółki prowadzą księgi rachunkowe. Zbyliśmy prawa i obowiązki, czyli udziały w drugiej spółce jawnej. Jak rozliczyć zysk ze zbycia udziałów?Jaki podatek należy zapłacić?Czy trzeba zrobić dodatkowy bilans zbywczy do rozliczenia?

Odpowiedź:

Przychód ze zbycia ogółu praw i obowiązków (udziału) w spółce jawnej jest przychodem z praw majątkowych. Przychód ten pomniejszają koszty jego uzyskania. Dochód z tego tytułu rozlicza się na zasadach ogólnych. Natomiast konieczność sporządzenia tzw. bilansu zbywczego wynika z wystąpienia wspólnika ze spółki i rozliczenia go ze spółką.

Uzasadnienie:

Zgodnie z przepisami art. 18 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f., za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

Powszechnie uważa się, że przychód ze zbycia udziałów w spółce osobowej należy kwalifikować do praw majątkowych (np. WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 28 stycznia 2014 r., I SA/Gl 1712/13, WSA w Białymstoku w wyroku z dnia 6 kwietnia 2011 r., I SA/Bk 659/10). Nie określono przy tym żadnych szczególnych rozwiązań co oznacza, że trzeba zastosować ogólne reguły dotyczące ustalania przychodów i kosztów uzyskania przychodów.

Po pierwsze, przychód ze sprzedaży udziału w spółce jawnej powstanie w momencie otrzymania lub postawienia do dyspozycji pieniędzy z tego tytułu (art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f.). Po drugie, kosztami uzyskania przychodów ze sprzedaży udziałów w spółce jawnej będą udokumentowane wydatki poniesione uprzednio przez podatnika na nabycie tych udziałów, w szczególności wkład pieniężny wniesiony do spółki.

W rezultacie, dochodem ze zbycia udziałów w spółce jawnej jest różnica między tak ustalonymi: przychodem i kosztami jego uzyskania. Dochód ten podlega kumulacji z dochodami z innych źródeł wykazywanymi w zeznaniu rocznym i podlegającym opodatkowaniu według skali podatkowej. Dodatkowo, w tym przypadku podatnik nie ma obowiązku odprowadzania zaliczek na podatek w trakcie roku podatkowego. Takie stanowisko znajdziemy w interpretacjach podatkowych (patrz np. interpretacje indywidualne wydane przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy: z dnia 9 stycznia 2013 r., ITPB1/415-1345/12/AD, z dnia 10 czerwca 2013 r., ITPB1/415-312b/13/HD).

Jak wynika z art. 10 § 1 i 2 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 z późn. zm.) – dalej k.s.h., ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę:

1) tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi,

2) tylko po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Niespełnienie tych warunków powoduje, że zbycie udziału (ogółu praw i obowiązków) w spółce osobowej jest nieważne.

Natomiast co do wspomnianego w pytaniu bilansu zbywczego, jest on wymagany w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki. Wówczas wartość udziału kapitałowego wspólnika albo jego spadkobiercy oznacza się na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki (art. 65 § 1 k.s.h.).

Jeśli więc w sytuacji przedstawionej w pytaniu dochodzi do wystąpienia wspólnika ze spółki jawnej, zastosowanie znajdą przepisy art. 65 k.s.h. określające zasady rozliczenia z takim wspólnikiem. Poza tym, wystąpienie wspólnika ze spółki osobowej wiąże się też z rozliczeniem przychodu z działalności gospodarczej na zasadach określonych w:

1) art. 24 ust. 3a–3f u.p.d.o.f., tj. regulujących zasady sporządzania wykazu składników majątku na dzień wystąpienia i ustalenie dochodu ze zbycia otrzymanych składników majątku, ustalenie dochodu w razie otrzymania środków pieniężnych,

2) art. 14 ust. 2 pkt 16 i 17 u.p.d.o.f., tj. określających, że przychodem z działalności gospodarczej jest odpłatne zbycie składników majątku otrzymanych m.in. w związku z wystąpieniem ze spółki osobowej, a także środki finansowe otrzymane w związku z takim wystąpieniem,

3) art. 14 ust. 3 pkt 11 i 12 u.p.d.o.f., tj. określających, kiedy przychód z odpłatnego zbycia wspomnianych wyżej składników majątku nie jest przychodem ze stosunku pracy (chodzi o upływ sześcioletniego okresu między wystąpieniem ze spółki a odpłatnym zbyciem),

4) art. 21 ust. 1 pkt 50b u.p.d.o.f., tj. określający zwolnienie od podatku, którym objęto przychody z tytułu przeniesienia własności składników majątku będących przedmiotem wkładu niepieniężnego (aportu) wnoszonych do spółki niebędącej osobą prawną, w tym wnoszonych do takiej spółki składników majątku otrzymanych przez podatnika w następstwie likwidacji spółki niebędącej osobą prawną bądź wystąpienia z takiej spółki.

Sławomir Liżewski, autor współpracuje z publikacją Vademecum Doradcy Podatkowego

Odpowiedzi udzielono 28 października 2014 r.