W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwróciła się podatniczka prowadząca działalność gospodarczą – biuro rachunkowe, która w styczniu 2008 r. zrezygnowała ze zwolnienia z VAT i została czynnym podatnikiem tego podatku. W ramach świadczonych usług podatniczka prowadzi podatkowe księgi przychodu i rozchodu, księgi rachunkowe, rejestry VAT, ewidencje środków trwałych, wyposażenia, a także w imieniu zleceniodawców-klientów wysyła deklaracje podatkowe z podpisem elektronicznym, oblicza zaliczki na podatek, rozlicza składki ZUS, sporządza listy płac oraz prowadzi akta osobowe. Nie świadczy usług doradztwa, ani nie wykonuje czynności wymienionych w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT. W 2010 r. uzyskała obrót niższy niż 100 tys. zł, a w roku 2011 obrót nie przekroczył 150 tys. zł.

Podatniczka zapytała fiskusa czy od dnia 1 maja 2011 r. mogła powrócić do zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 11 ustawy o VAT. Powrót taki uznała za prawnie możliwy.

Fiskus się nie zgodził i uznał, że powrót do zwolnienia podmiotowego może nastąpić wyłącznie z początkiem danego roku podatkowego, tj. w przypadku podatniczki od dnia 1 stycznia 2012 r., a nie od dowolnie wybranego miesiąca. Według fiskusa prawidłowa wykładnia art. 113 ust. 11 ustawy o VAT prowadzi do wniosku, że powrót do zwolnienia nie może nastąpić od dowolnego miesiąca następującego po upływie terminu określonego w tym przepisie, lecz od początku roku przypadającego po upływie tego terminu. W praktyce oznacza to, że podatnik, który przestał być objęty zwolnieniem w 2010 r., może ponownie z niego skorzystać w styczniu 2012 r., a następnie dopiero w styczniu 2013 r. itd.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, do którego ostatecznie trafiła sprawa stanowisko fiskusa jest nieuprawnione. Nie znajduje ono oparcia zarówno w treści przepisów, jak i względach celowościowych. Według sądu w art. 113 ust. 11 ustawy o VAT mowa jest o możliwości skorzystania ze zwolnienia "po upływie roku", co literalnie oznacza dowolny okres rozliczeniowy, po upływie 12 miesięcy. Wprowadzając termin minimalny, który nie jest liczony od momentu, gdy zwolnienie przestało obowiązywać, lecz od końca roku, w którym to nastąpiło, ustawodawca uzyskał gwarancję, że taki podatnik, zanim skorzysta ponownie ze zwolnienia, musi przez cały rok podatkowy prowadzić działalność gospodarczą na skalę odpowiadającą wymogom zastosowania procedur przewidzianych dla drobnych przedsiębiorców. Powoduje to, że dopiero, gdy wymóg z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT zostanie spełniony, podatnik może na nowo skorzystać z uregulowanego w tym przepisie zwolnienia przedmiotowego. Ustawodawca nie wprowadził natomiast dodatkowego warunku w postaci ponownego skorzystania ze zwolnienia w pierwszym okresie rozliczeniowym następującym po roku podatkowym, w którym podatnik nie przekroczył limitu sprzedaży. Wyznaczył jedynie początkowy moment, od którego podatnik może ponownie skorzystać ze zwolnienia. Objęcie zwolnieniem może mieć zatem miejsce od początku dowolnego miesiąca, następującego po wyznaczonym w art. 113 ust. 11 ustawy o VAT okresie karencji.

Wyrok NSA z 24 września 2014 r., sygn. akt I FSK 1463/13

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego