Kwestie dotyczące podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej reguluje ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r., nr 155, poz. 1095). Natomiast przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. 2000 r., nr 14, poz. 176, dalej jako: u.p.d.o.f.) nie definiują wprost pojęcia likwidacji działalności. Na gruncie obu wskazanych wyżej ustaw można przyjąć, że likwidacja działalności to trwałe zaprzestanie wykonywania działalności gospodarczej.

W związku z likwidacją działalności gospodarczej podatnicy podatku dochodowego opłacanego na ogólnych zasadach, tj. według progresywnej skali podatkowej, jak również według 19 proc. stawki podatku zobowiązani są do sporządzenia spisu z natury.

W przypadku podatku dochodowego opłacanego na ogólnych zasadach spis z natury ma na celu ustalenie dochodu do opodatkowania na dzień likwidacji działalności gospodarczej. Przepisy art. 24 ust. 3 u.p.d.o.f. stanowią, w jaki sposób ustala się dochód w tej sytuacji. Nie ustala się dochodu na dzień likwidacji, jeżeli:
• w wyniku zmiany formy prawnej lub połączenia przedsiębiorstw składniki majątku objęte remanentem zostały wniesione w formie wkładu lub aportu do nowo powstałego lub istniejącego przedsiębiorcy,
• nastąpiła całkowita lub częściowa zmiana branży,
• osoba fizyczna wniosła w formie wkładu lub aportu do spółki cywilnej albo spółki handlowej składniki majątku objęte remanentem,
• nastąpiło przekształcenie spółki cywilnej w spółkę handlową lub osobowej spółki handlowej w inną osobową spółkę handlową albo w kapitałową spółkę handlową.

Obowiązek sporządzenia na dzień likwidacji spisu z natury wynika, w zależności od rodzaju prowadzonej dokumentacji księgowej: z postanowień ustawy z dnia 24 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. 2002 r., nr 76, poz. 694), gdy podatnik prowadzi księgi rachunkowe, a w przypadku podatnika, który prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. (Dz.U. nr 152, poz. 1475). Na podstawie prowadzonej przez podatnika księgi ustala się także wskaźnik procentowy udziału dochodu w przychodach. Ustalenie tego wskaźnika w pierwszej kolejności dokonuje się na podstawie dochodów miesięcznych, biorąc pod uwagę trzy miesiące poprzedzające miesiąc, w którym nastąpiła likwidacja działalności. Jeżeli w okresie trzech miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym nastąpiła likwidacja podatnik nie osiągnął dochodu (poniósł stratę bądź przychód był równy kosztom jego uzyskania) procentowy wskaźnik udziału dochodu w przychodach ustala się na podstawie danych za rok poprzedzający rok, w którym nastąpiła likwidacja działalności.

W razie zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o likwidacji działalności gospodarczej, spisem z natury podatnik obejmuje towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, wyroby gotowe, braki i odpadki oraz rzeczowe składniki majątku związane z wykonywaną działalnością, zaliczane do wyposażenia.

W przypadku podatników podatku dochodowego od osób fizycznych opłacanego na ogólnych zasadach podatek od dochodu obliczonego przy zastosowaniu wartości remanentu i wskaźnika procentowego wynikającego z udziału dochodu w przychodach, o których mowa w art. 24 ust. 3 u.p.d.o.f. ustala się w formie ryczałtu w wysokości 10 proc. tego dochodu (art. 44 ust. 4 u.p.d.o.f.)

Podatek uiszcza się w terminie płatności zaliczki za ostatni miesiąc prowadzenia działalności, tj. do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja działalności, a w przypadku podatników, którzy wybrali kwartalny sposób wpłacania zaliczek – w terminie płatności zaliczki za ostatni kwartał prowadzenia działalności. W tym przypadku podatnik jest zobowiązany w terminie płatności tego podatku złożyć w urzędzie skarbowym spis pozostałych na dzień likwidacji towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków oraz rzeczowych składników majątku związanego z wykonywaną działalnością, w tym także dzieł sztuki, eksponatów muzealnych i aparatury audiowizualnej, niebędących środkami trwałymi, wycenionych według cen zakupu, jeżeli wydatki na ich nabycie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Dochód z likwidacji działalności jest opodatkowany zryczałtowanym podatkiem dochodowym, nie łączy się go z dochodami z innych źródeł i nie wykazuje się go w zeznaniu rocznym, jeżeli został ustalony w okresie od stycznia do listopada roku podatkowego. W przypadku likwidacji działalności gospodarczej w grudniu roku podatkowego dochód ten rozlicza się w zeznaniu rocznym o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym (art. 45 ust. 3 pkt 2 u.p.d.o.f).