Ograniczone możliwości dofinansowania gminnej spółki

Czy jednostka samorządu terytorialnego, ktra utworzyła spłkę realizującą zadania w zakresie użyteczności publicznej lub do takiej spłki przystąpiła, ma i czy powinna mieć możliwość wspomagania jej z własnego budżetu w drodze przyznawania dotacji lub w inny sposb - zastanawia się na łamach czasopisma Finanse Komunalne Małgorzata Cilak z Katedry Prawa Budżetowego i Finansw Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zdaniem autorki, wprawdzie obecnie obowiązujące przepisy nie zawierają zakazu przyznawania dotacji spłkom użyteczności publicznej, to jednak dają niewielkie możliwości prowadzenia tego rodzaju działań przez JST.

Możliwość otrzymywania dotacji na zasadach określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie mają spółki posiadające status organizacji pożytku publicznego. Dotacje mogą otrzymywać także kluby sportowe działające w formie spółek kapitałowych. Ponadto dopłaty określone w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków wydają się bliskie dotacji przedmiotowej, stanowiącej dopłatę do jednostki dobra/usługi wytwarzanej przez dany podmiot. Natomiast w wielu przypadkach brakuje szczególnej regulacji, która dopuszczałaby dotowanie spółek prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej. Prowadzi to do poszukiwania przez JST innych sposobów ich dofi nansowywania, takich jak m.in. dokapitalizowanie czy dopłaty w spółkach z o.o.
Ocena obecnej regulacji nie jest jednoznaczna. Istotny wydaje się problem, czy w ogóle udzielanie dotacji spółkom samorzą dowym powinno być dozwolone przepisami prawa. Spółki samorządowe wykonują zadania należące do JST, która odpowiada za ich realizację, w związku z czym powinna mieć wpływ na ich wykonywanie w celu zapewnienia im odpowiedniego standardu. Ponadto działalność w sferze użyteczności publicznej wiąże się często z niską opłacalnością, co uzasadnia dofinansowywanie wykonujących ją podmiotów w celu zrekompensowania im ich strat. Jednak prowadzenie działalności w formie spółki prawa handlowego w założeniu miało przyczynić się do poprawy efektywności wykonywania tych zadań, a w konsekwencji uwolnić JST od konieczności dopłacania do ich działalności z budżetu.
Spółka prawa handlowego powinna być w stanie samodzielnie utrzymać się na rynku. Gdyby uznać, że spółki kapitałowe, prowadzące działalność w sferze użyteczności publicznej, powinny być dotowane na podobnych zasadach, jak zakłady budżetowe, to pojawiłoby się pytanie o sens ich tworzenia i o różnicę w stosunku do samorządowych zakładów budżetowych, skoro i jedne, i drugie miałyby wymagać dotowania.

Cały artykuł opublikowany został w czasopiśmie "Finanse Komunalne" nr 1-2/2011.