Pytanie

Spółka w okresie 2007-2016 uzyskiwała pożyczki od swojego zagranicznego udziałowca oraz pożyczki od spółki zagranicznej w grupie. W sierpniu 2017 Spółka zamierza dokonać konwersji pożyczek (zarówno tych otrzymanych od 100% udziałowca, jak i tych otrzymanych od zagranicznej spółki w grupie) na kapitał zakładowy lub zapasowy. Podwyższenie kapitału będzie pokryte z niezwróconych pożyczek udzielonych spółce przez udziałowca i spółkę w grupie. Spółka od uzyskanych pożyczek nie zapłaciła podatku PCC, korzystała ze zwolnienia, obie strony transakcji są czynnym podatnikiem VAT. Jakie obowiązki podatkowe ciążą na spółce? Czy spółka powinna opłacić podatek PCC w wysokości 0,5% przy podwyższeniu kapitału zakładowego? Kiedy powstanie obowiązek podatkowy? Czy jest możliwa konwersja pożyczek na kapitał zapasowy, jeśli tak to jakie obowiązki podatkowe spoczywają na Spółce?

Odpowiedź

Konwersja może być dokonana zarówno na kapitał zakładowy jak i na zapasowy. W przypadku konwersji na kapitał zakładowy powstanie obowiązek podatkowy w PCC od zmiany umowy spółki (0,5%).


Uzasadnienie
Jak stanowi przepis art. 14 § 4 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1578 z  późn. zm.) – dalej k.s.h., wspólnik i akcjonariusz nie może potrącać swoich wierzytelności wobec spółki kapitałowej z wierzytelnością spółki względem wspólnika z tytułu należnej wpłaty na poczet udziałów albo akcji. Jednak nie wyłącza to potrącenia umownego.

Właśnie na podstawie takiego przepisu może zostać dokonana konwersja wierzytelności (w tym pożyczkowej) na kapitał zakładowy spółki.

Jednocześnie nic nie stoi na przeszkodzie temu, aby wierzytelności zostały wygaszone w wyniku konwersji na inny kapitał niż zakładowy, tj. na kapitał zapasowy.

Oczywiście sama konwersja, czy to na kapitał zakładowy czy zapasowy, nie stanowi czynności opodatkowanej PCC.
Nie wyczerpuje to jednak w całości zagadnienia opodatkowania PCC. Trzeba bowiem przypomnieć, że zgodnie z dyspozycją przepisu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k w związku z pkt 2 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1150) - dalej u.p.c.c., opodatkowaniu PCC podlega m.in. zmiana umowy spółki. Przy spółce kapitałowej za zmianę umowy spółki uznaje się podwyższenie kapitału zakładowego z wkładów lub ze środków spółki oraz dopłaty.
Z powyższego wynika, że konwersja na kapitał zapasowy nie podlega opodatkowaniu PCC.

Co innego jeżeli chodzi o konwersję na kapitał zakładowy, w przypadku takiej mamy do czynienia ze zmianą umowy spółki i jako taką czynnością opodatkowaną PCC. 

W art. 4 pkt 9 u.p.c.c. wskazane zostało, że w przypadku spółek innych niż cywilna obowiązek podatkowy w PCC spoczywa na spółce.

W przypadku zmiany umowy spółki możliwość „uniknięcia” PCC daje jedynie zastosowanie któregoś ze zwolnień z art. 9 pkt 11 u.p.c.c. Tutaj warto w szczególny sposób wskazać na zwolnienie z lit. b). 

Według takiego zwolnione od PCC są umowy spółki i ich zmiany związane z podwyższeniem kapitału zakładowego pokrytego z niezwróconych wspólnikom lub akcjonariuszom dopłat albo z niezwróconej pożyczki udzielonej spółce kapitałowej przez wspólnika lub akcjonariusza, które były uprzednio opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska.
W pytaniu zostało wyraźnie wskazane, że udzielone pożyczki nie podlegały opodatkowaniu PCC, to oznacza, że zmiana umowy spółki nie skorzysta ze zwolnienia i koniecznym będzie naliczenie podatku przy zastosowaniu stawki 0,5%.

Według art. 3 ust. 1 pkt 2 u.p.c.c. obowiązek podatkowy powstaje z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną.

Na zakończenie należy wskazać, że jeżeli konwersja byłaby dokonana w ramach dopłaty, tj. w trybie art. 177-179 k.s.h., wówczas czynność taka, jako wniesienie dopłaty będące na płaszczyźnie PCC traktowane jako zmiana umowy spółki, podlegałoby opodatkowaniu PCC (wówczas obowiązek podatkowy powstaje w momencie podjęcia decyzji o dopłacie).