Pierwszy z projektów ma zwiększyć skuteczność walki z oszustwami podatkowymi polegającymi na uchylaniu się od zapłaty podatku VAT lub jego wyłudzaniu, a tym samym zmniejszyć straty budżetu państwa. Proponowane zmiany dotyczą wybranych towarów, tzw. „wrażliwych”, czyli niektórych wyrobów stalowych, paliw, nieobrobionego złota oraz niektórych odpadów.

Zaproponowano w nim rozszerzenie stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia (gdy nabywca a nie dostawca rozlicza VAT) na obrót niektórymi wyrobami stalowymi (półproduktami), niebezpiecznymi odpadami zawierającymi metal, odpadami z papieru i tektury oraz niektórymi surowcami wtórnymi nieobjętymi obecnie tym mechanizmem. Podatnicy dokonujący sprzedaży towarów wrażliwych z grupy wyrobów stalowych, paliw i złota nieobrobionego o wartości ponad 50 tys. zł miesięcznie (bez podatku VAT) mają zostać zobowiązani do stosowania miesięcznych okresów rozliczeniowych. Możliwość stosowania jak dotychczas rozliczeń kwartalnych zachowają podatnicy mający mniejsze obroty.

Projekt wprowadza instytucję odpowiedzialności podatkowej nabywcy za zobowiązania podatkowe w VAT sprzedawcy, w transakcjach towarami wrażliwymi. Podatnik, któremu dostarczono towary wrażliwe, odpowiadałby wraz z dostawcą za jego zaległości podatkowe. Odpowiedzialność podatkowa nabywcy byłaby ograniczona do podatku od towarów, które otrzymał. Odpowiedzialność ta byłaby stosowana w odniesieniu do transakcji o dużej wartości, tj. gdy wartość nabywanych towarów wrażliwych od jednego dostawcy, bez kwoty podatku, przekroczyła w miesiącu 50 tys. zł.

Projekt ustawy o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, ceł i innych należności pieniężnych wdraża dyrektywę Rady 2010/24/UE, mającą gwarantować sprawność, rzetelność, przejrzystość oraz szybkość działania w przypadku współpracy międzynarodowej przy udzielaniu i korzystaniu ze wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych. Projekt przewiduje m.in. współpracę z państwami UE poprzez wymianę informacji o zobowiązanych, powiadamianie o dokumentach oraz dochodzenie lub zabezpieczanie należności pieniężnych.

Zakres należności, co do których pomoc może się odbywać na podstawie zapisów projektu, obejmie wszystkie podatki i cła każdego rodzaju oraz należności pieniężne z nimi związane. Przedmiotem tej pomocy będą należności nie starsze niż pięć lat od terminu płatności. Minimalna łączna wysokość należności pieniężnych, które będą podstawą wystąpienia z wnioskiem o pomoc, została określona na poziomie 1500 euro. Wymiana wniosków i informacji zarówno między państwami członkowskimi, jak i na obszarze Polski odbywać się będzie elektronicznie. Projekt reguluje także zasady korzystania i udzielania wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych z państwami trzecimi, z którymi Polska związana jest umowami dwustronnymi oraz wielostronnymi dotyczącymi m.in. kwestii podatkowych.

Sejm rozpatrzy ponadto stanowisko Senatu w sprawie nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym. Uchwalona 24 maja 2013 r. ustawa doprecyzowuje przepisy w zakresie opodatkowania wyrobów węglowych podatkiem akcyzowym oraz w systemie zwolnień tych wyrobów od akcyzy. Wprowadza instytucję finalnego nabywcy węglowego oraz doprecyzowuje przedmiot opodatkowania akcyzą w zakresie wyrobów węglowych. Poszerza zakres czynności pośredniczącego podmiotu węglowego i wprowadza obowiązek pisemnego powiadomienia właściwego naczelnika urzędu celnego o tej działalności. Zmienione zostały przepisy dotyczących ewidencjonowania wyrobów węglowych. Nieprowadzenie, prowadzenie nierzetelne lub wadliwe ewidencji nie będzie powodowało utraty zwolnienia z podatku, lecz będzie podlegało przepisom Kodeksu karnego skarbowego. Nowelizacja upoważnia też ministra finansów do ustalenia w drodze rozporządzenia norm dopuszczalnych strat zwolnionych od akcyzy. 20 czerwca 2013 r.

Senat wprowadził 5 poprawek do ustawy, głównie uściślających. Merytoryczna poprawka senacka wydłuża okres utraty mocy bezterminowych decyzji naczelnika urzędu celnego, które określają normy dopuszczalnych ubytków niektórych wyrobów akcyzowych, z końca następnego okresu rozliczeniowego na koniec roku kalendarzowego, w którym nowe przepisy wejdą w życie.