Istotą sporu jest kwestia opodatkowania w Polsce podatkiem od spadków i darowizn przedmiotów spadku położonych w Niemczech, nabytych w drodze dziedziczenia. W przedmiotowej sprawie podatnik złożył zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych /SD-3/, w którym ujawnił spadek otrzymany w Niemczech. Wskazał też na podatek zapłacony w Niemczech oraz koszty związane ze śmiercią spadkodawcy.

Organ podatkowy uznał jednak, że zobowiązanie podatkowe zostało ustalone w kwocie niższej niż to wynika z obowiązujących przepisów. Zdaniem organu kwota podatku zapłaconego poza granicami Polski w związku z nabyciem spadku nie należy do długów czy ciężarów obciążających spadek w chwili otwarcia. Jest też zobowiązaniem publicznoprawnym, a nie cywilnoprawnym i nie może być zaliczone do długów spadkowych.

Jednocześnie organ wskazał, że umowa pomiędzy Polską a Niemcami w sprawie unikania podwójnego opodatkowania nie dotyczy podatku od spadków i darowizn. A skoro w chwili otwarcia spadku podatnik był obywatelem polskim i miał miejsce stałego pobytu w Polsce, to nabycie przez niego spadku podlega podatkowi w oparciu o przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Według podatnika podwójne opodatkowanie tej samej masy spadkowej jest dalece krzywdzące. Jego zdaniem nie może on ponosić negatywnych konsekwencji niezawarcia między Polską a Niemcami umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania dotyczącej podatku od spadków i darowizn, tym bardziej że z niektórymi innymi państwami umowa taka została zawarta.

Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Sąd potrzymał stanowisko organów podatkowych uznając, że zapłacony w Niemczech w związku z nabyciem spadku podatek nie należy do długów spadkowych, nie wynika z prawa cywilnego, nie ciążył na spadkodawcy, jego poniesienie nie jest konieczne dla nabycia spadku, potwierdzenia statusu spadkobiercy, ani wykonania testamentu.

Sąd nie podzielił też zarzutu podatnika w sprawie naruszenia przepisów Konstytucji RP polegającego na braku zapewnienia mechanizmu unikania podwójnego opodatkowania spadku, gdy taka ochrona przysługuje obywatelom, którzy odziedziczyli spadek położony w niektórych innych państwach. Zapewnienie tego rodzaju mechanizmu ochrony nie leży w kompetencjach sądów administracyjnych. A poszczególne państwa wykonują kompetencje podatkowe na zasadach autonomicznych, z czym wiąże się brak obowiązku dostosowywania własnego systemu podatkowego do różnych systemów podatkowych innych państw, w szczególności w celu wyeliminowania podwójnego opodatkowania. Także w zakresie zawierania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania wszystkie państwa, w tym Polska zachowują autonomię. I chociaż w świetle art. 293 TWE eliminacja podwójnego opodatkowania jest jednym z celów Wspólnoty, to jednak jego realizacja leży w gestii poszczególnych państw członkowskich.

Wyrok NSA z 18 maja 2012 r., II FSK 2287/10