Zmiana dotyczy § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236 i z 2016 r. poz. 1381).

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem:

- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,

- zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

W podstawie wymiaru nie uwzględnia się również przychodów określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zwanego dalej rozporządzeniem. 

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia, w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2016 r., podstawy wymiaru składek nie stanowi część wynagrodzenia pracowników, których przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

I. Zasady ogólne.

1. Przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia w znowelizowanym brzmieniu ma zastosowanie do ustalania podstawy wymiaru składek począwszy od podstawy za październik 2016 r., wykazanej w dokumentach rozliczeniowych składanych za ten miesiąc.

2. Przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia ma zastosowanie wyłącznie, jeśli przychód pracownika za dany miesiąc jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie (w 2016 r. - 
4.055 zł).

3. Ustalając czy § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia będzie mieć zastosowanie należy brać pod uwagę łączny przychód uzyskany przez pracownika w danym miesiącu, a więc zarówno za pracę w Polsce, jak i za granicą.

4. Przy dokonywaniu porównania do kwoty przeciętnego wynagrodzenia brak jest podstaw prawnych do proporcjonalnego zmniejszania kwoty przeciętnego wynagrodzenia, odpowiednio do okresu przebywania za granicą, w przypadku pracownika, który pracował za granicą przez część miesiąca. Nie ma znaczenia okres przebywania w danym miesiącu za granicą. Porównania należy dokonywać zawsze do pełnej kwoty przeciętnego wynagrodzenia (w 2016 r. - 4.055 zł).

5. Przez przychód pracownika, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia należy rozumieć przychód ustalony zgodnie z powołanym art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tym samym należy brać pod uwagę wszystkie wypłaty, stanowiące podstawę wymiaru składek, dokonane lub postawione do dyspozycji ubezpieczonego od pierwszego do ostatniego dnia danego miesiąca, bez względu na okres za jaki przysługują.

6. Przez użyte w § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia sformułowanie "za każdy dzień pobytu" należy rozumieć zarówno dni pracy poza granicami kraju, jak i dni rozkładowo wolne od pracy (np. sobotę i niedzielę, przypadające w trakcie trwania podróży służbowej). Dniem pobytu jest dzień, za który pracownik otrzymuje wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek, przy czym do dni pobytu nie zalicza się dni urlopu wypoczynkowego pracownika, tj. okresu ustawowego zwolnienia pracownika od obowiązku świadczenia pracy.

Czytaj: Zawyżone składki zapłacone za pracowników delegowanych będzie można odzyskać

II. Kiedy zastosowanie ma § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia?

Przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia ma zastosowanie wyłącznie, jeśli przychód pracownika za dany miesiąc jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie (w 2016 r. - 4.055 zł).

Jeżeli przychód pracownika nie przekracza przeciętnego wynagrodzenia § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia nie stosuje się. Podstawę wymiaru składek ustala się na zasadach ogólnych wynikających z art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastosowaniem pozostałych wyłączeń określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia.

Nie stosowanie § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia oznacza, że nie ma podstaw do odejmowania równowartości diet ani porównywania przychodu do kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

Przykład 1

Pracownik delegowany do pracy za granicą, za pracę wykonywaną we wrześniu 
2016 r. uzyskał w październiku 2016 r. przychód w wysokości 2.000 euro (8.600 zł).

Podstawę wymiaru składek za październik należy ustalić z zastosowaniem § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia, ponieważ przychód uzyskany w tym miesiącu (8.600 zł) jest wyższy od przeciętnego wynagrodzenia.

Przykład 2

Osoba od 01.09.2016 r. do 11.09.2016 r. nie wykonywała pracy ani w Polsce, ani za granicą. Osoba ta została zatrudniona przez polskiego pracodawcę od 12.09.2016 r. 
i od tej daty została delegowana do pracy za granicą. Z tego tytułu uzyskała w październiku 2016 r. przychód w wysokości 1.500 euro (6.450 zł).

W powyższym przypadku § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia ma zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru składek za październik, ponieważ uzyskany przez pracownika w tym miesiącu przychód (6.450 zł) przekroczył kwotę przeciętnego wynagrodzenia.

Przykład 3

Osoba od 01.09.2016 r. do 19.09.2016 r. nie wykonywała pracy ani w Polsce, ani za granicą. Osoba ta została zatrudniona przez polskiego pracodawcę od 20.09.2016 r. i od tej daty została delegowana do pracy za granicą. Z tego tytułu uzyskała w październiku 2016 r. przychód w wysokości 940 euro (4.042 zł).

Ponieważ przychód ten jest niższy niż kwota przeciętnego wynagrodzenia (4.055 zł), podstawę wymiaru składek za październik stanowi kwota 4.042 zł.