Daniel S. domagał się od dawnego pracodawcy A. Spółki Akcyjnej w Bielsku Białej odszkodowania za wprowadzenie w umowie zakazu konkurencji.

Zasady zakazu konkurencji

W umowie o pracę na czas próbny, określony, a w końcu - na czas nieokreślony strony zapisały, że zapisy dotyczące zakazu konkurencji mają zastosowanie po złożeniu pisemnego oświadczenia w ostatnim dniu pracy przez pracodawcę. Przy tym zakaz konkurencji obowiązuje rok po ustaniu stosunku pracy, gdy spółka z takiej możliwości skorzysta.

Sprawdź w LEX: Czy pracownik zatrudniony na umowę o pracę może podjąć pracę w innym zakładzie pracy będąc w okresie wypowiedzenia i przebywając na zaległym urlopie? >

Daniel S. po kilku latach pracy w spółce złożył wypowiedzenie. Jednak pracodawca nie skorzystał z możliwości złożenia oświadczenia o zakazie. Mimo to pracownik wystąpił z pozwem do sądu pracy (na podstawie art. 101(2) kodeksu pracy. Zakaz konkurencji według kodeksu pracy stanowi, że pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność.

Czytaj w LEX: Zakaz konkurencji w stosunkach pracy >

Pracownik żąda odszkodowania

Według tego przepisu pracodawca może zawrzeć umowę z zakazem konkurencji z pracownikiem mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić firmę na szkodę. W takiej umowie reguluje się okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy w zamian za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej w tym czasie. Zakaz konkurencji wymaga zgody zarówno pracownika, jak i pracodawcy. I w tej sprawie obie strony złożyły swoje podpisy.

Sprawdź w LEX: Czy odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji jest kosztem, gdy pracownik zwraca je na konto pracodawcy? >

Sądy dwóch instancji oddaliły powództwo, twierdząc, że skoro pracodawca nie złożył oświadczenia o zakazie w ostatnim dniu pracy, jak przewidywała umowa.

Zobacz procedurę w LEX: Zakaz konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy >

Skarga kasacyjna powoda

Powód złożył więc skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. W skardze jego pełnomocnik zaznaczył, że:

  • niewłaściwie zastosowano zapis o warunku zawieszającym w umowie (naruszenie art. 101 kp, 300 kp oraz 89-85 kp)
  • art. 58 kc ( czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek).

Jak podnosił pełnomocnik powoda, odszkodowanie należy się powodowi, gdyż nie wiedział on do końca umowy, czy jest związany zakresem zakazu konkurencji czy nie, co utrudniło mu znalezienie kolejnej pracy. Pracownik przy takim zapisie pozostaje w niepewności przez dłuższy czas, a zatem umowa zabezpieczała tylko interesy pracodawcy.

Warunek zawieszający w umowie niemożliwy do spełnienia (według art. 94 kc) jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.

Czytaj w LEX: Opodatkowanie odszkodowań wypłaconych pracownikom >

SN oddala skargę

Według Sądu Najwyższego umowa o zakazie konkurencji z warunkiem przyjętym przez strony była dopuszczalna. - W tym wypadku nie było odstąpienia od umowy o zakazie konkurencji - powiedziała sędzia sprawozdawca Romualda Spyt w wyroku, który zapadł 20 lutego br. - W tym wypadku mieliśmy do czynienia z warunkiem potestatywnym i zawieszającym uzależnionym od woli pracodawcy - dodała.

Czytaj w LEX: Odszkodowania wypłacane pracownikom a koszty uzyskania przychodów pracodawcy >

SN zwrócił uwagę, że umowy o zakazie konkurencji są zazwyczaj głównie w interesie pracodawcy, który chce zabezpieczyć się przed wyciekiem ważnych danych do potencjalnych konkurentów rynkowych. - Oświadczenie o skorzystaniu z zakazu w ostatnim dniu pracy jest dopuszczalne, wtedy pracownik wypowiadający umowę musi być elastyczny i szukać zatrudnienia w firmie niekonkurencyjnej do swojego pracodawcy - wyjaśnił SN.

Sprawdź w LEX: Czy po przeniesieniu pracownika do innej firmy nadal obowiązuje umowa o zakazie konkurencji? >

Sędzia Bohdan Bieniek dodał, że pracownicy coraz częściej rozwiązują sami umowy, w czasie zatrudnienia mieli często dostęp do ważnych informacji, stanowiących tajemnice przedsiębiorstwa. Istotna jest zatem lojalność pracownika. Jednak, gdyby przyjąć, że warunek zawieszający zastosowany w tej sprawie był nieważny, to zatrudnienie byłoby od początku nieważne. - Warto się zawsze porozumieć z pracodawcą - dodał sędzia Bieniek.

Sygnatura akt II PK 241/18, wyrok Izby Pracy SN z 20 lutego 2020 r.

Sprawdź w LEX:

 

Przegląd Prawa Publicznego - Nr 1/2020

Sprawdź