A.C. złożyła wniosek o przyznania jej prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad owdowiałą i niepełnosprawną babcią - T.K. Burmistrz, jako organ pierwszej instancji, odmówił uwzględnienia wniosku. Wyjaśnił, że wnioskodawczyni uczy się i tylko okresowo może opiekować się babcią. Jednocześnie wnioskodawczyni nie wykazała, że córki T.K. nie mogą sprawować nad nią opieki, a to je obciąża obowiązek alimentacyjny w bliższej kolejności. Z wydaną decyzją nie zgodziła się A.C.
W odwołaniu podniosła w szczególności, że po szkole może opiekować się babcią. Jest przy tym jedyną osobą, która w rodzinie może tym się zajmować – podkreślono w odwołaniu. A.C. dołączyła do odwołania m.in. oświadczenia jej matki i ciotek na okoliczność niemożności zajmowania się T.K.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. SKO podkreśliło, że prawo ubiegania się o specjalny zasiłek opiekuńczy wywodzi się z obowiązku alimentacyjnego. Powyższą zasadę uregulowano w art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Kwestie dotyczące obowiązków alimentacyjnych wynikają zaś z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Czytaj: O. M. Piaskowska, Ustalenie kolejności obowiązku alimentacyjnego>>
Obowiązek alimentacyjny
Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny), obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Wynika to z art. 128 k.r.o. Jednocześnie na podstawie art. 129 § 1 k.r.o. zobowiązanie do alimentowania osób bliskich obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Z przepisów wynika również, że krewnych w tym samym stopniu, obowiązek alimentacyjny obciąża w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.
SKO zwróciło uwagę także na treść art. 132 k.r.o. Na podstawie tego przepisu obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. SKO podkreśliło, że skarżąca - jako wnuczka - nie może domagać się przyznania jej świadczenia. Babcia wnioskodawczyni ma bowiem jeszcze cztery córki i to one mogą spełniać wobec swojej matki obowiązek alimentacyjny. To osoby zobowiązane do alimentowania T.K. we wcześniejszej kolejności niż wnioskodawczyni.
W aktach znajdują się oświadczenia, z których wynika, że córki T.K. nie mogą opiekować się matką. SKO zwróciło jednak uwagę, że obowiązek alimentacyjny córek może polegać także na dostarczeniu środków pieniężnych niezbędnych do zapewnienia opieki ich matce. Nie ma więc podstaw do tego, by uznać, że jedynie skarżąca może opiekować się babcią. Zatem odwołanie było niezasadne – przyjęło SKO. Z decyzją tą nie zgodziła się A.C.
Alimentowanie w rodzinie
WSA oddalił wniesioną skargę. Zaskarżona decyzja odpowiadała bowiem prawu. WSA przyznał rację organom, iż wniosek nie mógł zostać uwzględniony. Obowiązek alimentacyjny córek T.K. ma pierwszeństwo przed obowiązkiem alimentacyjnym jej wnuczki A.C. – zaznaczył sąd. To, że córki T.K. nie mogą podjąć się trudu osobistej opieki nad matką, nie oznacza, że nie mogą one pokryć wydatków na opiekę. Organy właściwie oceniły kwestię kolejności obowiązku alimentacyjnego – podkreślił WSA.
W orzecznictwie przyjmuje się, że przepis art. 16a u.ś.r. nie może podlegać odmiennej wykładni niż wynika to z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, skoro w ustawie o świadczeniach rodzinnych brak odrębnych regulacji w tym zakresie – podkreślił WSA i oddalił skargę.
Wyrok WSA w Łodzi z dnia 11.04.2019 r., II SA/Łd 65/19, LEX nr 2649544.
