W jaki sposób może bronić się pracownik przed nakłanianiem przez pracodawcę do zamiany umowy o pracę na samozatrudnienie?

Pracownik nie musi podejmować żadnych działań. W sprawie poruszonej w pytaniu najistotniejsze jest to, że pracodawca w żaden sposób nie może jednostronnie zmienić umowy o pracę na umowę cywilnoprawną (samozatrudnienie).

Stosunek pracy podlega ochronie prawnej, która to ochrona wyraża się między innymi w reglamentacji zasad jego rozwiązania. Pracodawca musi najpierw wypowiedzieć pracownikowi stosunek pracy lub (w przypadku umowy terminowej) poczekać na jej wygaśnięcie by dalej nawiązać umowę cywilnoprawną (skoro chce umowy o pracę zastąpić samozatrudnieniem). Wypowiedzenie umowy o pracę, zgodnie z postanowieniami art. 30 § 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) - dalej: k.p., jeżeli zostało dokonane przez pracodawcę wymaga uzasadnienia. Dopiero z takim stanowiskiem pracodawcy można podjąć polemikę. Z pytania wynika, że pracownicy nie są zainteresowani zmianą formy zatrudnienia. Zatem pracownicy nie złożą wypowiedzeń ani wniosków o zmianę rodzaju umowy.

Warto jednak zważyć, że prawdopodobną przyczyną propozycji pracodawcy są względy ekonomiczne. Należy zatem oczekiwać, że pracodawca może umowy o pracę wypowiedzieć powołując się na restrukturyzację firmy. W takim wypadku obrona jest w zasadzie wyłączona, chyba że można wykazać, że pracodawca niesprawiedliwie dobrał pracowników do zwolnienia.