1. Podnoszenie kwalifikacji
Aby wykonywać określoną pracę pracownik powinien mieć określoną wiedzę i umiejętności. Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy są więc często zainteresowani podnoszeniem kwalifikacji zawodowych. Pracodawcy w tym celu organizują szkolenia dla swojego personelu, wysyłają pracowników na studia, czy po prostu partycypują w kosztach ponoszonych przez pracownika. Dzieje się tak z wielu względów – wyższe kwalifikacje mają – co do zasady – wpływ na wyższą jakość świadczonej pracy. Poza tym pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych, o czym stanowi art. 17 oraz art. 94 pkt 6 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Ułatwianie podnoszenia kwalifikacji może przybierać przede wszystkim postać finansowania nauki (szkolenia) albo udzielania czasu wolnego (zwalniania od pracy) na czas zajęć lub nauki do egzaminów.
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego może odbywać się w formach szkolnych i pozaszkolnych.
2. Kształcenie w formach szkolnych
Kształcenie dorosłych w formach szkolnych odbywa się – w myśl § 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz. U. Nr 103, poz. 472 z późn. zm.) – dalej r.p.k.z.w.o.d.– w szkołach podstawowych, ponadpodstawowych i szkołach wyższych.
2.1. Kształcenie na podstawie skierowania
W myśl § 4 ust. 1 r.p.k.z.w.o.d. pracownikowi, który podejmuje naukę w szkole na podstawie skierowania zakładu pracy, przysługują urlop szkoleniowy i zwolnienia z części dnia pracy płatne według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, przy czym w przypadku powtarzania semestru (roku) nauki z powodu niezadowalających wyników w nauce, zakład pracy może odmówić udzielania tego świadczeń przez okres powtarzania semestru (roku) nauki.
Wymiar urlopu szkoleniowego i innych zwolnień (§ 7 r.p.k.z.w.o.d.) dla pracownika skierowanego, zależny jest od rodzaju kształcenia. Pracownikowi przystępującemu do egzaminów końcowych, w tym egzaminów eksternistycznych, w szkołach ponadpodstawowych wszystkich typów wynosi 6 dni roboczych, a pracownikowi, który po ukończeniu szkoły ponadpodstawowej przystępuje do egzaminu dojrzałości, przysługuje urlop szkoleniowy w wymiarze 6 dni roboczych.
W przypadku zaś pracownika skierowanego, który podejmuje naukę w szkole:
1) wieczorowej, przysługują zwolnienia z części dnia pracy nie przekraczające 5 godzin tygodniowo, jeżeli czas pracy nie pozwala na punktualne przybycie na zajęcia,
2) ponadpodstawowej systemem zaocznym, przysługuje urlop szkoleniowy w każdym roku szkolnym w wymiarze do 12 dni roboczych, przeznaczony na udział w zajęciach obowiązkowych (konsultacjach).
Wymiar urlopu szkoleniowego w każdym roku studiów w szkole wyższej, przeznaczonego na udział w obowiązkowych zajęciach oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminów, wynosi dla pracownika skierowanego:
1) na studia wieczorowe - 21 dni roboczych,
2) na studia zaoczne - 28 dni roboczych
- przy czym w ostatnim roku studiów pracownikowi skierowanemu przysługuje dodatkowo 21 dni roboczych urlopu szkoleniowego na przygotowanie pracy magisterskiej (dyplomowej) oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu magisterskiego (dyplomowego).
Urlop szkoleniowy lub zwolnienie z części dnia pracy dla pracownika skierowanego uczącego się w systemie mieszanym wynosi:
1) w części przewidzianej na kształcenie w systemie dziennym - na czas trwania obowiązkowych zajęć,
2) w części przewidzianej na kształcenie w systemie wieczorowym i zaocznym - w wymiarze proporcjonalnym do czasu trwania nauki w danym systemie.
Należy podkreślić, iż w przypadku kształcenia na podstawie skierowania, zakład pracy zawiera z pracownikiem umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Istotne jest także, iż niewykorzystanie przez pracownika studiującego w szkole wyższej należnego mu urlopu szkoleniowego w odpowiednim czasie (w danym roku akademickim) nie daje mu prawa do korzystania z tego urlopu w następnym roku akademickim.
2.2. Kształcenie bez skierowania
W myśl § 5 r.p.k.z.w.o.d. pracownikowi podejmującemu naukę w szkole bez skierowania zakładu pracy może być udzielony bezpłatny urlop i zwolnienie z części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia w wymiarze ustalonym na zasadzie porozumienia pomiędzy zakładem pracy i pracownikiem. Okres bezpłatnego urlopu, o którym wyżej mowa, wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy.
3. Kształcenie w formach pozaszkolnych
Zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych (Dz. U. Nr 31, poz. 216) uzyskiwanie i uzupełnianie przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych odbywa się w następujących pozaszkolnych formach kształcenia:
1) kurs – jest on pozaszkolną formą kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 30 godzin zajęć edukacyjnych, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności lub kwalifikacji zawodowych, realizowaną zgodnie z programem nauczania przyjętym przez organizatora kształcenia;
2) kurs zawodowy – jest on kursem, którego program nauczania obejmuje usystematyzowane treści nauczania wybrane z programu nauczania dla zawodu, dopuszczonego do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Wyniki kursu zawodowego są zaliczane przy podejmowaniu nauki w szkole dla dorosłych prowadzącej kształcenie zawodowe;
3) seminarium – jest ono pozaszkolną formą kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 5 godzin zajęć edukacyjnych, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie wiedzy na określony temat, realizowaną zgodnie z programem nauczania przyjętym przez organizatora kształcenia;
4) praktyka zawodowa – jest ona pozaszkolną formą kształcenia o czasie trwania uzależnionym od złożoności umiejętności niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych, nie krótszym jednak niż 80 godzin zajęć, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie praktycznych umiejętności zawodowych z wykorzystaniem wiedzy i doświadczenia zawodowego uczestników.(...)
Aby wykonywać określoną pracę pracownik powinien mieć określoną wiedzę i umiejętności. Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy są więc często zainteresowani podnoszeniem kwalifikacji zawodowych. Pracodawcy w tym celu organizują szkolenia dla swojego personelu, wysyłają pracowników na studia, czy po prostu partycypują w kosztach ponoszonych przez pracownika. Dzieje się tak z wielu względów – wyższe kwalifikacje mają – co do zasady – wpływ na wyższą jakość świadczonej pracy. Poza tym pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych, o czym stanowi art. 17 oraz art. 94 pkt 6 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Ułatwianie podnoszenia kwalifikacji może przybierać przede wszystkim postać finansowania nauki (szkolenia) albo udzielania czasu wolnego (zwalniania od pracy) na czas zajęć lub nauki do egzaminów.
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego może odbywać się w formach szkolnych i pozaszkolnych.
2. Kształcenie w formach szkolnych
Kształcenie dorosłych w formach szkolnych odbywa się – w myśl § 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz. U. Nr 103, poz. 472 z późn. zm.) – dalej r.p.k.z.w.o.d.– w szkołach podstawowych, ponadpodstawowych i szkołach wyższych.
2.1. Kształcenie na podstawie skierowania
W myśl § 4 ust. 1 r.p.k.z.w.o.d. pracownikowi, który podejmuje naukę w szkole na podstawie skierowania zakładu pracy, przysługują urlop szkoleniowy i zwolnienia z części dnia pracy płatne według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, przy czym w przypadku powtarzania semestru (roku) nauki z powodu niezadowalających wyników w nauce, zakład pracy może odmówić udzielania tego świadczeń przez okres powtarzania semestru (roku) nauki.
Wymiar urlopu szkoleniowego i innych zwolnień (§ 7 r.p.k.z.w.o.d.) dla pracownika skierowanego, zależny jest od rodzaju kształcenia. Pracownikowi przystępującemu do egzaminów końcowych, w tym egzaminów eksternistycznych, w szkołach ponadpodstawowych wszystkich typów wynosi 6 dni roboczych, a pracownikowi, który po ukończeniu szkoły ponadpodstawowej przystępuje do egzaminu dojrzałości, przysługuje urlop szkoleniowy w wymiarze 6 dni roboczych.
W przypadku zaś pracownika skierowanego, który podejmuje naukę w szkole:
1) wieczorowej, przysługują zwolnienia z części dnia pracy nie przekraczające 5 godzin tygodniowo, jeżeli czas pracy nie pozwala na punktualne przybycie na zajęcia,
2) ponadpodstawowej systemem zaocznym, przysługuje urlop szkoleniowy w każdym roku szkolnym w wymiarze do 12 dni roboczych, przeznaczony na udział w zajęciach obowiązkowych (konsultacjach).
Wymiar urlopu szkoleniowego w każdym roku studiów w szkole wyższej, przeznaczonego na udział w obowiązkowych zajęciach oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminów, wynosi dla pracownika skierowanego:
1) na studia wieczorowe - 21 dni roboczych,
2) na studia zaoczne - 28 dni roboczych
- przy czym w ostatnim roku studiów pracownikowi skierowanemu przysługuje dodatkowo 21 dni roboczych urlopu szkoleniowego na przygotowanie pracy magisterskiej (dyplomowej) oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu magisterskiego (dyplomowego).
Urlop szkoleniowy lub zwolnienie z części dnia pracy dla pracownika skierowanego uczącego się w systemie mieszanym wynosi:
1) w części przewidzianej na kształcenie w systemie dziennym - na czas trwania obowiązkowych zajęć,
2) w części przewidzianej na kształcenie w systemie wieczorowym i zaocznym - w wymiarze proporcjonalnym do czasu trwania nauki w danym systemie.
Należy podkreślić, iż w przypadku kształcenia na podstawie skierowania, zakład pracy zawiera z pracownikiem umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Istotne jest także, iż niewykorzystanie przez pracownika studiującego w szkole wyższej należnego mu urlopu szkoleniowego w odpowiednim czasie (w danym roku akademickim) nie daje mu prawa do korzystania z tego urlopu w następnym roku akademickim.
2.2. Kształcenie bez skierowania
W myśl § 5 r.p.k.z.w.o.d. pracownikowi podejmującemu naukę w szkole bez skierowania zakładu pracy może być udzielony bezpłatny urlop i zwolnienie z części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia w wymiarze ustalonym na zasadzie porozumienia pomiędzy zakładem pracy i pracownikiem. Okres bezpłatnego urlopu, o którym wyżej mowa, wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy.
3. Kształcenie w formach pozaszkolnych
Zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych (Dz. U. Nr 31, poz. 216) uzyskiwanie i uzupełnianie przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych odbywa się w następujących pozaszkolnych formach kształcenia:
1) kurs – jest on pozaszkolną formą kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 30 godzin zajęć edukacyjnych, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności lub kwalifikacji zawodowych, realizowaną zgodnie z programem nauczania przyjętym przez organizatora kształcenia;
2) kurs zawodowy – jest on kursem, którego program nauczania obejmuje usystematyzowane treści nauczania wybrane z programu nauczania dla zawodu, dopuszczonego do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Wyniki kursu zawodowego są zaliczane przy podejmowaniu nauki w szkole dla dorosłych prowadzącej kształcenie zawodowe;
3) seminarium – jest ono pozaszkolną formą kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 5 godzin zajęć edukacyjnych, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie wiedzy na określony temat, realizowaną zgodnie z programem nauczania przyjętym przez organizatora kształcenia;
4) praktyka zawodowa – jest ona pozaszkolną formą kształcenia o czasie trwania uzależnionym od złożoności umiejętności niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych, nie krótszym jednak niż 80 godzin zajęć, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie praktycznych umiejętności zawodowych z wykorzystaniem wiedzy i doświadczenia zawodowego uczestników.(...)