Od 26 kwietnia 2023 r., na mocy art. 182(3) kodeksu pracy (dalej: k.p.) pracownik-ojciec ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do:
- ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia albo
- upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.
Wcześniej (do 25 kwietnia 2023 r. , po zmianach obowiązujących od 1 lutego 2023 r., gdy weszła w życie zmiana dotyczących rodziców adopcyjnych) urlop ten mógł być wykorzystywany:
- do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia albo
- do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.
Urlop ojcowski może być wykorzystany jednorazowo (2 tygodnie) lub w dwóch częściach, z których każda wynosi tydzień. Przez tydzień rozumiemy 7 dni kalendarzowych.
Czytaj również: Urlop ojcowski - teraz mniej czasu na wykorzystanie>>
Przepis przejściowy
Zgodnie z art. 36 ustawy z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r., poz. 641), pracownik-ojciec wychowujący dziecko w dniu wejścia w nowelizacji ma prawo do urlopu ojcowskiego na zasadach określonych w przepisach dotychczasowych, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko:
- 24. miesiąca życia albo
- 14. roku życia, o ile nie upłynęły 24 miesiące od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie tego dziecka.
Przykład: Dziecko pracownika urodziło się 26 kwietnia 2023 r. o godz. 4.30. Nowelizacja zaczęła obowiązywać w dniu 26 kwietnia 2023 r. Skoro weszła w życie z początkiem tego dnia (o godz. 0:00) to w chwili jej wejścia w życie pracownik ten nie był jeszcze „ojcem wychowującym dziecko”, a zatem urlop ojcowski może wykorzystać do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia.
Regulacja przejściowa obejmuje zatem tych ojców biologicznych, których dziecko urodziło się przed 26 kwietnia 2023 r.
Przykład: Ojciec dziecka urodzonego 25 kwietnia 2023 r. planuje złożyć wniosek o 2 tygodnie urlopu ojcowskiego tak, by rozpocząć ten urlop 22 kwietnia 2024 r. Pracownik będzie mógł w tej sytuacji wykorzystać cały urlop ojcowski.
Upływ okresu, do którego można korzystać z urlopu ojcowskiego
Urlop ojcowski może być wykorzystywany do upływu okresu przewidzianego w art. 182(3) k.p. (z uwzględnieniem wskazanego wyżej przepisu przejściowego).
Ważne! Przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia (art. 112 Kodeksu cywilnego). Oznacza to, że ostatnim dniem wykorzystywania urlopu ojcowskiego jest dzień poprzedzający odpowiednio drugie lub pierwsze urodziny dziecka.
Przykład: Dziecko pracownika urodziło się 30 kwietnia 2023 r. Ostatnim dniem, w którym może być wykorzystywany urlop ojcowski jest 29 kwietnia 2024 r.
To może oznaczać również skrócenie urlopu ojcowskiego.
Przykład: Pracownik rozpoczyna urlop ojcowski 27 kwietnia 2024 r., dziecko urodziło się 3 maja 2023 r. Urlop może zostać udzielony maksymalnie na 6 dni (do 2 maja).
Urlop udzielany jest w tygodniach i co do zasady nie ma możliwości udzielenia urlopu na okres np. 5 czy 11 dni. Wyjątkiem byłaby właśnie sytuacja, w której dziecko kończyłoby w trakcie wnioskowanego okresu rok. W takim przypadku pracownik mógłby korzystać do urlopu do dnia następującego przed 1 urodzinami dziecka, w praktyce mogłoby to objąć niepełne tygodnie.
Urlop ojcowski jest udzielany na składany w postaci papierowej lub elektronicznej wniosek pracownika-ojca wychowującego dziecko. Postać papierowa obejmuje oczywiście formę papierową (wniosek wyrażony na papierze podpisany przez pracownika) ale również może to być kopia dokumentu papierowego, fax, wniosek papierowy nie podpisany. Postać elektroniczna to zarówno dokument opatrzony podpisem kwalifikowanym lub zaufanym ale także „zwykły” mail, jak również jakikolwiek inny sposób komunikacji elektronicznej – sms, komunikator internetowy.
Wniosek złożony powinien zostać w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Wniosek jest wiążący dla pracodawcy.
Pracodawca nie może odmówić udzielenia tego urlopu pracownikowi, który spełnia warunki do jego uzyskania i który złożył wniosek z wymaganym przepisami wyprzedzeniem. Jeżeli pracownik złoży wniosek o urlop ojcowski z naruszeniem 7-dniowego terminu, czyli np. tylko z 5-dniowym wyprzedzeniem, pracodawca ma prawo tego wniosku nie uwzględnić. Może jednak, w zależności od swego uznania, uwzględnić wniosek pracownika o urlop ojcowski złożony bez zachowania odpowiedniego terminu (stanowisko MPiPS z 3 grudnia 2009 r., DPR I 079–747/09).
Przykład: Pracownik, którego dziecko urodziło się 30 kwietnia 2023 r. nie wykorzystywał urlopu ojcowskiego. „Przypomniał” sobie o tym fakcie 12 kwietnia. Jeżeli tego dnia złoży wniosek to przy zachowaniu standardowego terminu jego udzielenia urlop rozpocznie się 20 kwietnia. Mógłby wykorzystać więc maksymalnie 10 dni tego urlopu. Pracodawca może się jednak zgodzić na udzielenie urlopu wcześniej, co pozwoliłoby zrealizować całe dwa tygodnie. Pracodawca nie ma jednak takiego obowiązku.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
