Na prośbę Czytelnika przyjrzeliśmy się sprawie. W mailu do redakcji Prawo.pl zapytał o to, czy można skrócić staż pracy osobie, która jest powoływana na zastępcę prezydenta, i czy musi mieć staż pracy, a jeżeli można mu skrócić, to o ile. Chciał też wiedzieć, czy można powołać zastępcę bez doświadczenia zawodowego i bez pracy w urzędzie.
Czytaj również: Sejm rozpoczął prace nad zaliczaniem pracy na zleceniu do stażu pracy >>
Warunki zatrudnienia na stanowisku pracownika samorządowego
Kwestie te reguluje ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r., poz. 1135) oraz wydane na jej podstawie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r., poz. 1638).
Warunki zatrudnienia na stanowisku samorządowego określa art. 6 ustawy. I tak:
- pracownikiem samorządowym może być osoba, która: - jest obywatelem polskim, z zastrzeżeniem art. 11 ust. 2 i 3; - ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych; - posiada kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy na określonym stanowisku (ust. 1);
- pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie wyboru lub powołania może być osoba, która spełnia wymagania określone w ust. 1 oraz nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe (ust. 2);
- pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na stanowisku urzędniczym może być osoba, która spełnia wymagania określone w ust. 1 oraz dodatkowo: - posiada co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe; - nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe, - cieszy się nieposzlakowaną opinią (ust. 3);
- pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na kierowniczym stanowisku urzędniczym może być osoba, która spełnia wymagania określone w ust. 1 i ust. 3 pkt 2 i 3 oraz dodatkowo: - posiada co najmniej trzyletni staż pracy lub wykonywała przez co najmniej trzy lata działalność gospodarczą o charakterze zgodnym z wymaganiami na danym stanowisku, - posiada wykształcenie wyższe w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym i nauce.
Polecamy też w LEX: Surdykowska Barbara, Czas pracy pracowników samorządowych - poradnik na przykładach>
Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, związki zawodowe i spory zbiorowe ebook >>
W ustawie (w art. 37) jest też upoważnienie dla Rady Ministrów do określenia w rozporządzeniu m.in. minimalnych wymagań kwalifikacyjnych niezbędne do wykonywania pracy na poszczególnych stanowiskach. Wykonaniem tej delegacji ustawowej jest ww. rozporządzenie. Jego załącznik nr 2, zawierający wykaz stanowisk, kwoty maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego oraz minimalne wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania pracy na poszczególnych stanowiskach dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie powołania, przewiduje, że dla zastępcy wójta, burmistrza i prezydenta (bez względu na wielkość gminy i miasta) minimalne wymagania kwalifikacyjne to wykształcenie wyższe i sześć lat stażu pracy.
W par. 4 rozporządzenia rząd dopuścił jednak możliwość skrócenia stażu pracy. Przepis ten stanowi, że pracownikowi samorządowemu może być skrócony, w uzasadnionych przypadkach, staż pracy wymagany na danym stanowisku, z wyłączeniem stanowisk, dla których wymagany staż pracy określają odrębne przepisy oraz art. 5 ust. 2 i art. 6 ust. 4 pkt 1 ustawy (czyli sekretarza i pracownika samorządowego zatrudnionego na umowę o pracę na kierowniczym stanowisku urzędniczym). Ustawodawca nie określił jednak, o jakie uzasadnione przypadki chodzi, ani o ile można skrócić ten i tak już minimalny staż pracy.
Czytaj też w LEX: Rzetecka-Gil Agnieszka, Zgłoszenie powrotu do pracy w samorządzie a procedura naboru. Glosa do wyroku SN z dnia 21 marca 2019 r., II PK 248/17>
Cena promocyjna: 56.99 zł
|Cena regularna: 76 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 56.99 zł
Czy można dowolnie skrócić czas pracy?
Bernadeta Skóbel, radca prawny, kierownik Działu Monitoringu Prawnego i Ekspertyz Związku Powiatów Polskich, zwraca uwagę na par. 4 rozporządzenia, który – jak mówi – w uzasadnionych przypadkach pozwala skrócić staż pracy w przypadku zastępcy wójta, burmistrza i prezydenta miasta. – Nie oznacza to jednak, że powołana może zostać osoba zupełnie bez stażu pracy. Byłoby to wątpliwe pod względem prawnym, bo przepis nie pozwala na zupełne wyłączenie tej przesłanki. Nie zmienia to faktu, że przepis ten daje duże pole manewru – mówi mec. Skóbel. I dodaje: - Pytanie tylko, czy ktoś to w ogóle sprawdza, by móc zarzucić niezgodność z przepisami.
Zdaniem mec. Bernadety Skóbel nie może tego robić Państwowa Inspekcja Pracy, bo nie działa na niekorzyść pracowników. Także wojewoda nie może tego robić, bo organ ten kontroluje tylko zgodność działań z prawem. – Może to zrobić jedynie Najwyższa Izba Kontroli, bo tylko ona uprawniona jest do kontrolowania, czy przepisy nie są nadużywane, czy niewłaściwie interpretowane – wskazuje.
- W rozporządzeniu jest wyraźna furtka dla zastępców wójtów, burmistrzów i prezydentów do obejścia wymogów kwalifikacyjnych – potwierdza dr hab. Stefan Płażek, adiunkt na Uniwersytecie Jagiellońskim. I dodaje: - Jeżeli ktoś mnie pyta, o ile można skrócić ten wymagany staż pracy, to mówię: bardzo, bardzo. Wójt, burmistrz czy prezydent może dowolnie korzystać z dobrodziejstwa tego przepisu. Teoretycznie może skrócić ten wymagany staż nawet do jednego dnia.
Jak podkreśla dr hab. Płażek, taka możliwość dotyczy wszystkich pracowników samorządowych z dwoma wyjątkami: sekretarzy i osób na kierowniczych stanowiskach.
- Zastępcy są tak naprawdę gabinetem politycznym wójta, burmistrza czy prezydenta miasta, bez konieczności spełniania wymogów kwalifikacyjnych. Dlaczego swoich zastępców nie mają starostowie czy marszałkowie województw? Nie mają swojego zaufanego człowieka i jakoś sobie radzą – mówi dr hab. Stefan Płażek. Jak zauważa, przed wojną nie było żadnego zastępcy. Był i jest natomiast sekretarz. Tyle tylko, że sekretarz to osoba o bardzo wysokich kwalifikacjach, zatrudniona z naboru i apolityczna. Osoba, która w stosunku do wójta, burmistrza czy prezydenta może pozwolić sobie na niezależność. - Każda gmina musi posiadać sekretarza, ale nie daje im się odpowiedzialnych zadań. Takie są paradoksy polskiej polityki – zaznacza.
Polecamy też w LEX: Jaskulska Jagoda, Szabłowska-Juckiewicz Marzena, Pracownicy samorządowi. Wynagradzanie pracowników samorządowych. Komentarz>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
