Brexit stał się faktem, 1 stycznia 2021 r. Wielka Brytania przestała być członkiem Unii Europejskiej, a jej relacje ze Wspólnotą ma odtąd regulować umowa zawarta z UE 24 grudnia 2020 r.
Czytaj: UE: Umowa handlowa z Wlk. Brytanią podpisana>>
Jak dowiedział się serwis Prawo.pl, skutki tego „rozwodu” w zakresie zabezpieczenia społecznego nie muszą być jednak druzgocące dla pracowników delegowanych z Polski, którzy wyjechali w 2020 r. lub dopiero wyjadą – po 1 styczna 2021 r. - do pracy na Wyspy. Z informacji przekazanej nam przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej wynika, że rząd polski zamierza wystąpić do Wielkiej Brytanii o zgodę na stosowanie dotychczasowych zasad w tzw. okresie przejściowym, który – zgodnie z zawartą umową UE-Wielka Brytania – może trwać nawet do 15 lat. Polski rząd musiał jednak dokonać odpowiedniej notyfikacji do Komisji Europejskiej… do końca 2020 r. (wymagana jest również notyfikacja dokonana przez samą Unię Wielkiej Brytanii). Niestety do dziś nie wiadomo, czy i jaka zapadła decyzja.
Sprawdź również książkę: Ochrona interesu pracownika delegowanego w ramach świadczenia usług w Unii Europejskiej ebook >>
Zasada ogólna i wyłączenia
Zgodnie z Protokołem w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, stanowiącym załącznik do umowy zawartej 24 grudnia 2020 r. między Unią Europejską (i poszczególnymi państwami członkowskimi) a Wielką Brytanią (tzw. TCA), ogólną zasadą - w kwestiach oddelegowania pracowników - będzie podleganie ubezpieczeniu społecznemu pracowników delegowanych w państwie wykonywania pracy. Ale od tej zasady będą wyłączenia.
– Aby móc zastosować niektóre zasady unijnych rozporządzeń koordynacyjnych, w tym możliwość, aby pracownicy delegowani z Polski do Zjednoczonego Królestwa pozostawali nadal ubezpieczeni w Polsce (na podstawie art. 12 i 13 rozporządzenia nr 883/2004 o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego – a więc w praktyce – aby możliwe było stosowanie dotychczasowych zasad oddelegowania w zakresie zabezpieczeń społecznych), konieczna jest notyfikacja państwa członkowskiego do KE oraz skierowanie przez Unię Europejską odpowiedniej notyfikacji do Wielkiej Brytanii o derogację. Dopiero dokonanie tych notyfikacji (i brak sprzeciwu Wielkiej Brytanii – choć nie jest on explicite uregulowany) pozwoli stosować dotychczasowe zasady oddelegowania w zakresie zabezpieczeń społecznych i to nawet przez 15 lat (o ile obie strony nie postanowią o krótszym okresie) – mówi dr Marcin Kiełbasa, prawnik z Europejskiego Instytutu Mobilności Pracy.
Co ważne, umowa UE-Wielka Brytania dzieli państwa na trzy grupy: A – czyli takie, które decydują się na okres przejściowy w zasadach delegowania pracowników, B – czyli takie, które o deregulację nie wystąpiły i C – czyli takie, które jeszcze nie zdecydowały, czy o nią wystąpią.
Kluczowe jest więc określenie się przez polski rząd, do jakiej grupy państw zostanie zaliczona Polska i w konsekwencji - złożenie przez polski rząd notyfikacji do Komisji Europejskiej oraz dokonanie odpowiedniej notyfikacji przez Unię do Wielkiej Brytanii. I to jeszcze przed końcem 2020 r. TCA ma bowiem co prawda wejść w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym Unia i Wielka Brytania wzajemnie notyfikują sobie spełnienie wewnętrznych wymogów dla bycia związanymi tą umową, ale od 1 stycznia ma być ona tymczasowo stosowana. Tak więc, aby uniknąć administracyjnego chaosu, warto byłoby zadbać o te notyfikacje jeszcze przed tą datą. Czy tak się stało, jeszcze niestety nie wiadomo.
Była notyfikacja?
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, które o to zapytaliśmy, w odpowiedzi przekazanej nam 30 grudnia 2020 r. poinformowało nas, że Polska zamierza dokonać w Komisji Europejskiej stosowanej notyfikacji, komunikując w ten sposób dążenie do kontynuowania stosowania zasad delegowania tożsamych do tych sformułowanych w rozporządzeniu nr 883/2004, dochowując terminów instrukcyjnych, którymi są związane państwa członkowskie UE oraz własnych procedur wewnętrznych.
Dr Marcin Kiełbasa przyznaje, że polski rząd ma niewiele czasu na wystąpienie o zgodę, jej uzyskanie a następnie notyfikowanie tej zgody w UE i ze wszystkimi państwami członkowskimi biorąc pod uwagę fakt, że umowa z Wielką Brytanią została podpisana dopiero 24 grudnia 2020 r. – Tu nie można mówić o zaniechaniu, bo dopiero od 24 grudnia zaczął biec termin na decyzję i wystąpienie z wnioskiem – podkreśla dr Marcin Kiełbasa.
Pracownicy delegowani przed 1 stycznia 2021 r. i po
Zapytaliśmy też MRiPS o to, jak będzie wyglądała po 1 stycznia 2021 roku sytuacji pracowników delegowanych z Polski do pracy w Wielskiej Brytanii na dwóch różnych przykładach. A mianowicie przypadku pracodawcy, który wysłał pracownika delegowanego do Wielkiej Brytanii np. w październiku 2020 r. i ma on – zgodnie z otrzymaną z polskiego ZUS A1 - pracować tam do końca czerwca 2021 r. Chcieliśmy wiedzieć, czy to zaświadczenie o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu w Polsce (tj. poświadczenie A1, czy też - jak je określa MRiPS - PD A1) będzie nadal ważna po 1 stycznia 2021 r. i czy Brexit zmieni zasady ubezpieczenia takich pracowników delegowanych. Drugi przypadek, o który zapytaliśmy ministerstwo to sytuacja pracowników delegowanych do pracy w Wielkiej Brytanii już po 1 stycznia 2021 r., gdy np. 10 stycznia 2021 r. pracodawca wysyła pracownika. W tym przypadku chcieliśmy wiedzieć, co z A1 i gdzie mają być odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne: w Polsce, w Wielkiej Brytanii, czy może i tu, i tam.
W odpowiedzi resort rodziny i polityki społecznej wyjaśnił, że w zakresie pierwszego z opisanych przypadków (tj. delegowanie pracownika zapoczątkowane w październiku 2020 r. i związany z tym dokument PD A1 poświadczony przez polski ZUS na okres do końca czerwca 2021 r.) należy wskazać, iż sytuacje tego rodzaju zostały uregulowane na podstawie umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wlk. Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (art. 30 ust. 1 lit e) (i).
- W opisanej sytuacji (zapoczątkowanej przed zakończeniem okresu przejściowego, tj. przed dniem 31.12.2020 r.) istnieje możliwość stosowania zasad koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego na cały okres, na który został wydany dokument PD A1, również po 1 stycznia 2021, a więc PD A1 obowiązuje do końca okresu, na który został wydany. Dla nowych sytuacji, zapoczątkowanych już po zakończeniu okresu przejściowego, tj. po dniu 31 grudnia 2020 r. wspomniana wyżej umowa o wystąpieniu nie ma zastosowania – stwierdza w odpowiedzi MRiPS. Wskazuje jednak na fakt, że w dniu 24 grudnia 2020 r. wynegocjowana została umowa o handlu i współpracy pomiędzy UE-UK. - Na podstawie art. SSC 11 Protokołu w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, który stanowi część tej umowy, przewiduje się możliwość kontynuacji stosowania zasad tożsamych z określonymi w rozporządzeniu nr 883/2004 w sprawie delegowania, jako środka przejściowego, w przypadku, gdy w wymaganym instrukcyjnie terminie państwo członkowskie notyfikuje taki zamiar Komisji Europejskiej. Polska zamierza dokonać takiej notyfikacji – zapewnia ministerstwo.
Jak dalej wyjaśnia, art. 11 Protokołu w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego przewiduje zastosowanie zasady delegowania do nowych sytuacji, tj. zapoczątkowanych w dniu 1 stycznia 2021 r. oraz takich, do których nie ma zastosowania ww. umowa o wystąpieniu (np. sytuacje delegowania związane ze świadczeniem usług – w opinii Komisji Europejskiej dokumenty A1 wydane dla tych przypadków po dniu 31 grudnia 2020 r. straciłyby ważność.
- W opisanych przypadkach delegowanie pracowników będzie możliwe albo na podstawie umowy o wystąpieniu, albo na podstawie umowy o handlu i współpracy. Co za tym idzie, do pracownika delegowanego ma zastosowanie ustawodawstwo państwa wysyłającego, tam też powinny być opłacane składki na ubezpieczenie społeczne – podkreśla Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
