Urząd Ochrony Danych Osobowych (UODO) wskazuje, że w obecnym stanie prawnym pracodawcy nie mogą samodzielnie prowadzić kontroli stanu trzeźwości pracowników, w tym kontroli wyrywkowych. - Dodany art. 221b kodeksu pracy, który obowiązuje od 4 maja 2019 r. określa, że tzw. dane szczególnych kategorii, w tym te o zdrowiu, pracodawca może przetwarzać, gdy pracownik bądź kandydat do pracy wyrazi na to zgodę i z własnej inicjatywy przekaże takie dane - podkreśla urząd.
Urząd wskazuje, że zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - dopiero gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie wykonywania obowiązków służbowych - kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia takiej osoby do pracy. Pracodawca może sprawdzić stan trzeźwości pracownika, ale nie sam - musi w tym celu wezwać policję.
Czytaj w LEX: Czego może domagać się pracownik w przypadku odwołania z urlopu albo przesunięcia terminu urlopu – poradnik na przykładach >
Rzecznik chce zmian
Biuro Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców poinformowało Prawo.pl, że do urzędu wpłynął już jeden wniosek o zmianę przepisów, który jest aktualnie analizowany przez Wydział Prawno-Legislacyjny. - Po zakończeniu analizy, zostanie podjęta decyzja o kolejnych możliwych krokach. Biuro Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców popiera wprowadzenie wszelkich korekt, których celem jest poprawa przepisów regulujących prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce, w tym tych dotyczących dopuszczalności prowadzenia przez firmy prewencyjnych kontroli trzeźwości - podkreślono.
Pracodawca musi dzwonić po policję
Magdalena Kuba, adiunkt w Zakładzie Prawa Pracy Akademii Leona Koźmińskiego oraz Katedrze Prawa Pracy Uniwersytetu Łódzkiego zwraca uwagę, że wskazana przez UODO interpretacja jest zgodna z art. 17 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Przewiduje on dopuszczalność wykonania badania trzeźwości pracownika wyłącznie w przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu lub spożywał alkohol w czasie pracy, a ponadto badanie może być wykonane wyłącznie przez przedstawiciela uprawnionego organu powołanego do ochrony porządku publicznego. - Oznacza to więc, że pracodawca nie jest uprawniony do samodzielnego przeprowadzenia wskazanego badania. Może natomiast wezwać funkcjonariusza policji w celu zapewnienia przeprowadzenia badania trzeźwości pracownika - zwraca uwagę.
- Przed datą 4 maja 2019 r., a więc terminem wejścia w życie przepisów zmieniających kodeks pracy, sposobu na zalegalizowanie możliwości przeprowadzenia przez pracodawcę badania trzeźwości pracownika poszukiwano w zgodzie pracownika. Nowo wprowadzony przepis art. 22(1b) k.p. przewiduje dopuszczalność przetwarzania przez pracodawcę tzw. danych wrażliwych na podstawie zgody pracownika wyłącznie wtedy, gdy przekazanie tych danych nastąpiło z inicjatywy pracownika - przypomina Kuba.
Czytaj w LEX: Zmiany w danych osobowych pracowników od 4 maja 2019 r. >
- Jako że informacje dotyczące zawartości alkoholu w organizmie pracownika mogą być kwalifikowane jako dane dotyczące zdrowia, a więc tzw. dane wrażliwe w świetle RODO, należałoby wykluczyć możliwość proponowania pracownikowi przez pracodawcę udziału w badania trzeźwości wykonanym przez pracodawcę na podstawie zgody pracownika, gdyż dane te nie będą wówczas przekazane przez pracownika z jego inicjatywy, a z inicjatywy pracodawcy - dodaje.
Sprawdź w LEX: Jaka zawartość alkoholu we krwi pracownika uprawnia pracodawcę do rozwiązania z nim stosunku pracy? >
Według niej, w obecnym stanie prawnym można jedynie postulować zmianę art. 17 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. - Chodzi o to, aby przywrócić pracodawcom możliwość przeprowadzania badań trzeźwości pracowników samodzielnie oraz dopuścić możliwość przeprowadzania takich badań prewencyjnie, zwłaszcza w przypadku zawodów wymagających w szczególności sprawności psychofizycznej - wyjaśnia ekspert.
Stan trzeźwości decyduje o bezpieczeństwie
Ekspert prawa pracy dr Ewa Podgórska-Rakiel - właścicielka Rakiel Prawo pracy doradztwo i szkolenia - uważa, że pracodawcy powinni mieć możliwość - w uzasadnionych wypadkach - wykonania badania kontroli trzeźwości. - Można byłoby takie rozwiązanie wprowadzać do układów zbiorowych pracy lub regulaminów, za zgodą związków zawodowych – wskazuje.
Sprawdź w LEX: Czy pracodawca odpowiada za jazdę pracownika samochodem prywatnym wykorzystywanym do celów służbowych w stanie nietrzeźwości? >
- Zgadzam się ze stanowiskiem UODO, że tak właśnie należy interpretować obowiązujące przepisy - podkreśla Podgórska-Rakiel. - Niekiedy jednak stan trzeźwości pracowników ma decydujący wpływ na bezpieczeństwo innych osób, jak choćby w przypadku kierowców komunikacji miejskiej czy kierowców autokarów szkolnych. Podobnie gdy chodzi o lekarzy, pracowników zatrudnionych przy obsłudze maszyn i urządzeń budowlanych, w elektrowni, rafinerii czy przy obsłudze lotniska - mówi.
Czytaj w LEX: Jak ustalać wynagrodzenie urlopowe? - szkolenie online >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
