ZUS nie ma jednak podstaw do kwestionowania stanu zdrowia chorego pracownika przed dostarczeniem pracodawcy zwolnienia lekarskiego. Kwestie te reguluje rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich. Zgodnie z nim, pracownik straci prawo do zasiłku chorobowego za cały czas orzeczonej niezdolności do pracy, jeśli podczas choroby dorabia sobie albo zamiast się leczyć, wykorzystuje zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem.

Aby można było skontrolować pracownika najpierw musi on przedstawić zwolnienie lekarskie. Zgodnie z ustawą z 25 czerwca 1999 r. świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, pracownik ma obowiązek dostarczenia pracodawcy zaświadczenia, potocznie zwanego „L-4” w ciągu siedmiu dni od dnia jego otrzymania. Dopiero wtedy dla pracodawcy otwierają się możliwości skontrolowania pracownika. Ważnym elementem zaświadczenia lekarskiego ZUS ZLA jest adres chorego – pracodawca z niego dowie się, gdzie leczy się chory.
Można sprawdzić, czy pracownik jest rzeczywiście chory. Specjalną procedurę weryfikacji orzekania o czasowej niezdolności do pracy i wystawiania zwolnień lekarskich na druku ZUS ZLA reguluje ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Umożliwia ona lekarzowi orzecznikowi ZUS przeprowadzenie badania lekarskiego podejrzanego o udawanie choroby w wyznaczonym miejscu lub tym, w którym on przebywa. Nie musi to być takie zwykłe badanie. Jeżeli lekarz będzie miał wątpliwości, może skierować ubezpieczonego na badanie specjalistyczne, które wykona lekarz konsultant ZUS. Lekarz orzecznik może zażądać od lekarza, który wysłał pracownika na zwolnienie udostępnienia dokumentacji medycznej, która jest podstawą wydania zaświadczenia lekarskiego. Może też poprosić o udzielenia wyjaśnień i informacji w sprawie lub zlecić wykonywanie różnych analiz pomocniczych.
Cała procedura jest udokumentowana: jeśli lekarz orzecznik chce by chory pracownik dodatkowo się przebadał na okoliczność faktycznego stanu zdrowia wysyła mu wezwanie za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Określa w nim termin badania przez lekarza orzecznika ZUS lub dostarczenia posiadanych wyników testów pomocniczych. Zaświadczenie lekarskie traci ważność jeśli pracownik nie podda się wymaganemu badaniu lub nie dostarczy wyników w wyznaczonym terminie. W takiej sytuacji ZUS wydaje decyzję o braku prawa do zasiłku.

 

Przepisy przewidują jeszcze inną sankcję: wstrzymanie wypłaty zasiłku chorobowego. Znajdzie ona zastosowanie w wtedy, gdy ubezpieczony utrudnia możliwość wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy.