Wraz z postępem technologicznym, pracodawcy mają dostęp do coraz nowocześniejszych maszyn, które umożliwiają lepszą ochronę pracownika przed ewentualnym niebezpieczeństwem związanym z ich użytkowaniem. W wielu zakładach z powodzeniem są stosowane jednak również dość zaawansowane wiekowo maszyny. Niezmiernie istotnym zadaniem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom, którzy je użytkują bezpiecznych warunków pracy. Podstawowym aktem prawnym dotyczącym dostosowania użytkowanych maszyn do minimalnych wymagań jest rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz.1596 z późn. zm.) – dalej r.m.w.m.
Minimalnym wymaganiom dotyczącym maszyn został poświęcony rozdział 3 r.m.w.m. Zostały w nim zawarte podstawowe wytyczne dotyczące maszyn, które mają istotny wpływ na bezpieczeństwo użytkujących je pracowników. Wśród wielu wymagań ujętych w r.m.w.m. należy wymienić m.in.: kwestię oznakowania elementów sterowniczych, które mają wpływ na bezpieczeństwo pracowników (elementy te powinny być widoczne i możliwe do zidentyfikowania oraz odpowiednio oznakowane). Jest to szczególnie ważne dla nowych pracowników w zakładzie pracy, którzy mogą mieć pewne problemy z poprawną obsługą maszyny. Co zrozumiałe, uruchomienie maszyny powinno być możliwe tylko poprzez celowe zadziałanie na przeznaczony do tego celu układ sterowania, a układ sterowania przeznaczony do zatrzymywania maszyny powinien mieć pierwszeństwo przed układem sterowania przeznaczonym do jej uruchamiania. Dodatkowo, ze względu na zagrożenia, jakie stwarzają maszyny, w zależności od czasu ich zatrzymywania, wyposaża się je w urządzenie zatrzymania awaryjnego.
Zagrożenie zdrowia lub życia pracownika może być również spowodowane emisją lub wyrzucaniem substancji, materiałów lub przedmiotów, a także oderwaniem lub rozpadnięciem się części maszyn. Dlatego też maszyny wyposaża się w środki ochrony przed ww. zagrożeniami. Istotna jest także kwestia stateczności maszyny. Jeśli jest to konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, maszyny mocuje się za pomocą odpowiednich zaczepów lub innych podobnych urządzeń.
Zgodnie ze statystykami do wielu wypadków przy pracy dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu z ruchomymi częściami maszyn, dlatego też niezmiernie ważne jest stosowanie osłon lub innych urządzeń ochronnych, które zapobiegają dostępowi do strefy zagrożenia lub zatrzymują ruch części niebezpiecznych. Ma to znaczenie zwłaszcza w przypadku starszych maszyn, gdyż częstą praktyką w wielu zakładach jest demontaż poszczególnych osłon, dzięki czemu dostęp do maszyny w celu np. wykonania naprawy jest ułatwiony. Stosowane osłony i urządzenia ochronne:
1) powinny mieć mocną (trwałą) konstrukcję;
2) nie mogą stwarzać zagrożenia;
3) nie mogą być łatwo usuwane lub wyłączane ze stosowania;
4) powinny być usytuowane w odpowiedniej odległości od strefy zagrożenia;
5) nie powinny ograniczać pola widzenia cyklu pracy urządzenia;
6) powinny umożliwiać wykonywanie czynności mających na celu zamocowanie lub wymianę części oraz umożliwiać wykonywanie czynności konserwacyjnych, pozostawiając jedynie ograniczony dostęp do obszaru, gdzie praca ma być wykonywana, w miarę możliwości bez zdejmowania osłon i urządzeń zabezpieczających;
7) powinny ograniczać dostęp tylko do niebezpiecznej strefy pracy maszyny.
Maszyny wyposaża się również w:
1) łatwo rozpoznawalne urządzenia służące do odłączania od źródeł energii; ponowne przyłączenie maszyny do źródeł energii nie może stanowić zagrożenia dla pracowników;
2) znaki ostrzegawcze i oznakowania konieczne do zapewnienia bezpieczeństwa pracowników.
Powyższy wymóg jest szczególnie ważny w trosce o zdrowie nowoprzyjętych pracowników, gdyż mimo odpowiedniego instruktażu pracownicy na początku swojej pracy w danym zakładzie mogą mieć pewne trudności w ich właściwej obsłudze. Wiele dodatkowych wymagań dotyczących zapewnienia minimalnych wymagań w zakresie użytkowania maszyn zostało zawartych w r.m.w.m. Zostały w nim również określone wymagania w zakresie m.in.:
1) użytkowania maszyn,
2) kontroli maszyn,
3) warunków współdziałania pracodawcy z pracownikami w celu zapewnienia bezpieczeństwa przy użytkowaniu maszyn.
W przypadku wielu maszyn bardzo pomocne w ocenie, czy spełnia ona minimalne wymagania w zakresie jej użytkowania mogą być powszechnie dostępne listy kontrolne. W listach kontrolnych uwzględnia się specyfikę pracy danej maszyny oraz ujmuje się kluczowe punkty, które mają wpływ na jej bezpieczne użytkowanie.