Odpowiedź:
Pracodawca, po zakończeniu stosunku pracy powinien wydać pracownikowi książeczkę badań do celów sanitarno-epidemiologicznych, bowiem stanowi ona własność pracownika, a pracodawca powinien przechowywać w aktach osobowych pracownika jedynie odpisy lub kopie dokumentów pracowniczych.
Obowiązujące przepisy nie regulują wzoru orzeczenia lekarskiego wydanego po przeprowadzonych badaniach sanitarno-epidemiologicznych. Nie ma zatem przyjętej zasady, czy takie orzeczenie powinno być wydane w celu przedstawienia konkretnemu pracodawcy.
Obowiązujące przepisy nie przesądzają o dopuszczalności honorowania przez pracodawcę przedstawionego przez pracownika ważnego jeszcze orzeczenia lekarskiego uzyskanego u poprzedniego pracodawcy, w związku z czym taka praktyka mogłaby zostać zakwestionowana np. przez kontrolujących przedstawicieli Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Uzasadnienie:
Stosownie do postanowień art. 229 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p., pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom, na swój koszt, profilaktyczną opiekę lekarską. Na tę opiekę składają się trzy rodzaje badań:

  1. wstępne, dla osób przyjmowanych do pracy lub pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska pracy i innych pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe;
  2. okresowe, w terminie wyznaczonym przez lekarza medycyny pracy, oraz
  3. kontrolne, w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą.


Szczegółowym aktem prawnym regulującym zagadnienie pracowniczych badań profilaktycznych jest rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm.).

Obowiązkowe badania sanitarno-epidemiologiczne

Niezależnie od powyższych badań, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 947 z późn. zm.) – dalej u.z.z.ch.z., osoby podejmujące lub wykonujące prace, przy  których wykonywaniu istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, podlegają obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym.
Badania te, zgodnie z art. 7 ust. 1 u.z.z.ch.z., przeprowadzają lekarze podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarze wykonujący zadania służby medycyny pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1184).
Zgodnie z art. 7 ust. 2 u.z.z.ch.z., po przeprowadzonym badaniu lekarze, o których mowa powyżej, wydają orzeczenie lekarskie:

  1. o zdolności do wykonywania prac, przy których wykonywaniu istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, lub
  2. o czasowych lub trwałych przeciwwskazaniach do wykonywania prac, przy których wykonywaniu istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby.

Należy tutaj przypomnieć, że w dniu 2 stycznia 2012 r. zostały uchylone przepisy wykonawcze-rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2006 r. w sprawie badań do celów sanitarno-epidemiologicznych (Dz. U. Nr 25, poz. 191) oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 lipca 2006 r. w sprawie wykazu prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby (Dz. U. Nr 133, poz. 939) szczegółowo regulujące omawianą materię.
Pomimo jednoznacznej delegacji ustawowej wynikającej z art. 10 ust. 2 u.z.z.ch.z., minister zdrowia nie wydał jeszcze nowych przepisów wykonawczych, w związku z czym obowiązujące przepisy nie regulują wzoru orzeczenia lekarskiego wydanego po przeprowadzonych badaniach sanitarno-epidemiologicznych. Nie ma zatem przyjętej zasady, czy takie orzeczenie powinno być wydane dla konkretnego pracodawcy, czy też ogólnie – dla pracownika. Autor uważam, że w obecnym stanie prawnym pracodawca powinien kierować pracownika na takie badania, nawet jeżeli posiada on jeszcze ważne orzeczenie lekarskie uzyskane u poprzedniego pracodawcy.
Opublikowany na stronach rządowych i poddawany konsultacjom projekt nowego rozporządzenia w sprawie obowiązkowych badań sanitarno-epidemiologicznych wskazuje, że w przypadku ponownego podjęcia wykonywania prac lub kształcenia do wykonywania pracy przy których wykonywaniu istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, nie będzie konieczności odbywania wstępnego badania sanitarnego (obowiązkowego przed podjęciem pracy), o ile nie upłynął termin ważności okresowego badania sanitarnego wskazany w orzeczeniu lekarskim dla celów sanitarno-epidemiologicznych. 
Odnosząc się natomiast do kwestii wydawania pracownikowi książeczki do celów sanitarno-epidemiologicznych należy stwierdzić, że stanowi ona własność pracownika, a pracodawca – zgodnie z § 1 ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. Nr 62, poz. 286 z późn. zm.) – powinien przechowywać w aktach osobowych pracownika jedynie odpisy lub kopie dokumentów pracowniczych. Dlatego też pracodawca, który przechowuje oryginał tej książeczki, po zakończeniu stosunku pracy powinien wydać ją pracownikowi. Natomiast pracownik może sobie ją zostawić jedynie na pamiątkę, ponieważ od stycznia 2012 r. nie stanowi już ona dokumentu potwierdzającego brak przeciwwskazań zdrowotnych do pracy, przy której wykonywaniu istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby.

Maciej Ambroziewicz,
autor współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Odpowiedzi udzielono 4.05.2015 r.