Niepełnosprawni pracownicy będą pracować krócej

Od 10 lipca br. pracownik ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności będzie mógł pracować 8 godz. na dobę i 40 godz. w tygodniu tylko wtedy, gdy sam o to wystąpi. Pracodawca nie będzie mógł go skierować z własnej inicjatywy na badania w celu ustalenia, czy dłuższa praca nie jest niewskazana.

Nowe zasady czasu pracy osób niepełnosprawnych są tak naprawdę powrotem do starych reguł. Stanie się tak wskutek wyroku TK, który uznał za niezgodnych z ustawą zasadniczą art. 15 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Stanowi on, że skrócone normy czasu pracy, 7-godzinna dobowa i 35-godzinna tygodniowa, mogą być stosowane do pracownika ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności tylko wtedy, gdy o celowości krótszej pracy przesądzi lekarz.

Na mocy ustawy z 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw, od 1 stycznia 2012 r. zamiast pierwotnej normy 7 godz. na dobę i 35 godz. tygodniowo wprowadzono dla tych osób normy 8 godz. na dobę i 40 godz. pracy tygodniowo, z możliwością ich skrócenia do poprzednio obowiązującego wymiaru na podstawie zaświadczenia wydanego przez lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników (lub - w razie jego braku - przez lekarza sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną). TK badając konstytucyjność zaskarżonego przepisu nie zgodził się z założeniem, że pracownicy niepełnosprawni mają być co do zasady traktowani tak samo jak pełnosprawni. Zwrócił uwagę, że niepełnosprawni muszą z reguły włożyć więcej wysiłku w wykonywanie pracy niż osoby zdrowe wykonujące taką samą pracę. Nieprzypadkowo wprowadzono dla nich obniżoną normę czasu pracy z jednoczesnym zakazem zmniejszania ich wynagrodzenia.

Zdaniem TK, niekorzystna dla tych pracowników zmiana w postaci wydłużenia czasu pracy i zrównania go z czasem pracy obowiązującym w pełni sprawnych pracowników nastąpiła bez dostatecznego uzasadnienia w okolicznościach obiektywnych. Trybunał podkreślił, że ani zaskarżona regulacja ani inne obowiązujące przepisy prawa nie regulują trybu postępowania i trybu odwoławczego w sprawie zaświadczeń lekarskich o celowości stosowania wobec pracownika z umiarkowaną lub znaczną niepełnosprawnością skróconej normy czasu pracy, co rodzi wątpliwości i trudności w stosowaniu tego przepisu w praktyce, czyniąc przyznane pracownikowi prawo trudnym (jeżeli nie niemożliwym) do wyegzekwowania. Dopiero od 10 lipca 2014 r. do osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności znów trzeba będzie stosować skrócony czas pracy z mocy prawa. Tym samym pracownicy nie będą musieli uzyskiwać osobnych zaświadczeń od lekarzy o celowości skrócenia ich dniówki roboczej.