Nadpłacone składki - jak będzie można je odzyskać?

Resort pracy przygotował projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, na nowo regulować zasady zwrotu przez ZUS nadpłaconych składek. Zasady te będą podobne do tych, ktre uprawniają ZUS do ściągania niezapłaconych należności składkowych. Projekt zmian jest już po konsultacjach społecznych, musi być tylko jeszcze zaakceptowany przez Radę Ministrw. Wwczas trafi do prac legislacyjnych w Sejmie.

 

Potrzebę przeprowadzenia zmian wymógł Trybunał Konstytucyjny, który swoim orzeczeniem z 26 maja 2010 r. (sygn. P 29/08) uznał, że art. 24 ust. 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest niezgodny z konstytucją. Przepis ten stracił moc wraz z opublikowaniem wyroku trybunału w Dzienniku Ustaw, czyli 15 czerwca 2010 r.  Artykuł 24 ust. 7 ustawy systemowej przewidywał, że możliwość domagania się  zwrotu nadpłaconych składek przedawnia się po upływie dziesięciu lat bez względu na to, czy przed sądem toczyło się w tej sprawie postępowanie, które wstrzymuje bieg przedawnienia. Od 15 czerwca 2010 r., po uchyleniu przepisu przez TK, terminy przedawnienia nadpłaconych składek nie biegną w ogóle, a uprawnieni mogą bezterminowo dochodzić swoich roszczeń od ZUS.

Wychodząc naprzeciw potrzebom kompleksowego uregulowania takich sytuacji prawnych ministerstwo pracy przygotowało projekt zmian w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Zasady dochodzenia zwrotu niepotrzebnie opłaconych składek będą podobne do tych, które stosuje ZUS przy ściąganiu zaległości. Zgodnie z projektem, płatnik będzie miał dziesięć lat na dochodzenie zwrotu nadpłaconych składek. Termin przedawnienia zacznie biegnąć od dnia otrzymania z ZUS zawiadomienia o nadpłacie.

Jeśli ZUS nie zorientował się, że wpłynęło za dużo pieniędzy, termin przedawnienia rozpocznie się wcześniej – od dnia opłacenia składek. Bieg przedawnienia będzie jednak zawieszony w razie wydania przez ZUS decyzji sprawie nadwyżek składkowych – od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna. Przedawnienie nie będzie również biegło w razie wszczęcia postępowania przez sąd lub inny organ, od którego rozstrzygnięcia będzie zależała decyzja ZUS w sprawie nadpłaty składek.

Ministerstwo proponuje też wprowadzenie innych technicznych rozwiązań związanych ze zwrotem należności składkowych.

Do tej pory zwrot nadpłaconych składek był możliwy gdy kwota superaty przekraczała 5 % minimalnego wynagrodzenia, czyli ponad 65,85 zł. Wniosek o zwrot trzeba było złożyć w ciągu siedmiu dni od uzyskania informacji z ZUS o nadpłacie. Te ograniczenia zostaną usunięte z ustawy.

W razie śmierci płatnika, któremu przysługiwał zwrot nadpłaconych składek, bieg przedawnienia zostanie wstrzymany do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły dwa lata od śmierci spadkodawcy.

Jeśli ZUS wyda decyzję o tym, że dana osoba nie podlega ubezpieczeniom albo okaże się, że podstawa wymiaru składek była zawyżona, to wówczas  bieg przedawnienia roszczenia o zwrot nadpłaty zostanie zawieszony od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja ZUS stanie się prawomocna.

Projekt noweli zawiera również przepisy przejściowe. Zgodnie z nimi jeśli w dniu wejścia w życie ustawy istnieje nadpłata składek i roszczenie o ich zwrot jeszcze się nie przedawniło, to do ich zwrotu  będą miały zastosowanie nowe, zmienione przepisy.