Zgodnie z uzasadnieniem, podstawowym celem projektowanych regulacji w ustawie z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych jest rozszerzenie zakresu podmiotowego prawa do tworzenia i wstępowania do związków zawodowych w celu wykonaniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2 czerwca 2015 r. (sygn. akt K 1/13).
Reprezentatywne organizacje związkowe wspólnie z organizacjami pracodawców od kilku lat prowadzą dialog w zakresie kierunków zmian zbiorowego prawa pracy, którego przedmiotem były zmiany w ustawie o związkach zawodowych oraz w ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Kwestie te były też przedmiotem analiz i dyskusji z udziałem misji ekspertów MOP, która po spotkaniach z przedstawicielami rządu, organizacji związkowych i organizacji pracodawców w 2014 roku przedstawiła swoje stanowisko i rekomendacje.
Polecamy: W kwietniu można zgłaszać uwagi do zmian w ustawie o związkach zawodowych
Jak podkreśla prof. Jacek Męcina, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan, wiele kwestii związanych z kierunkiem zmian w ustawie o związkach zawodowych zostało wyjaśnionych i ukształtował się wstępny konsensus organizacji związkowych, pracodawców i rządu. W szczególności nie budzi żadnych wątpliwości konieczność realizacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego w zakresie rozszerzenia prawa koalicji poprzez przyznanie prawa koalicji dla wszystkich świadczących pracę i zagwarantowanie zakazu dyskryminacji ze względu na przynależność związkową, podwyższenie kryterium reprezentatywności zakładowej dla organizacji związkowych zgodnie ze zróżnicowaniem obowiązującym w art. 24125a KP, wprowadzenie mechanizmu weryfikacji liczebności związkowej na wniosek pracodawcy przez PIP, zmiany w przepisach sankcyjnych, które Trybunał Konstytucyjny zalecił w poprzednim orzeczeniu, ograniczenie prawa do wszczynania sporów zbiorowych do wspólnej reprezentacji związkowej bądź organizacji reprezentatywnych oraz innych zmian w ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych.
W projekcie znalazło się jednak wiele propozycji, które wymagają konsultacji i negocjacji na forum Rady Dialogu Społecznego. Wstępna analiza projektu wskazuje, że obok zmian oczywistych, będących realizacją wstępnych uzgodnień lub ich konsekwencją, zawiera propozycje regulacji wybiegające dość znacznie poza katalog kwestii dotychczas poruszanych w dialogu autonomicznym.
Zobacz: Sejm odrzucił w pierwszym czytaniu projekt Nowoczesnej dot. związków zawodowych
Zdaniem prof. Jacka Męciny interesująca jest próba zdefiniowania podmiotów zatrudnienia na gruncie zrównania uprawnień do reprezentacji pracowników i osób wykonujących pracę zarobkową, w szczególności wskazując na trwałość więzi występującej pomiędzy podmiotem zatrudnienia i osoby wykonującej pracę zarobkową. Jednocześnie wskazać należy, że zdefiniowane w projekcie prawo koalicji w sposób niedostateczny chyba uwzględnia kryterium zależności ekonomicznej, od podmiotu zatrudnienia, osoby wykonującej pracę zarobkową. Jednak gruntownej analizy wymaga już zakres uprawnień przyznanych z mocy prawa organizacjom reprezentującym osoby wykonujące pracę zarobkową, zwłaszcza w sytuacji, gdy nie posiadają one statusu organizacji zakładowej lub reprezentatywnej organizacji związkowej.
Ponadto projekt wchodzi w zakresy regulacji dotychczas nie podejmowane, ale ważne z punktu widzenia dialogu na poziomie zakładu pracy, czy podmiotu zatrudniającego, w szczególności określony w Rozdziale IV ustawy zakres uprawnień zakładowej organizacji związkowej, zakres szczególnej ochrony stosunku pracy, czy zwolnień na koszt pracodawcy z obowiązku świadczenia pracy oraz wykonywania tzw. doraźnych czynności związkowych.
Konfederacja Lewiatan deklarując gotowość dialogu w tych kwestiach podkreśla znaczenie konsultacji i negocjacji, które pozwolą wypracować rozwiązania oparte na kompromisie i rozważeniu wszystkich możliwych sposobów uregulowania kwestii zawartych w projekcie.