Sąd Okręgowy w Poznaniu powziął wątpliwość, czy inspektorowi pracy przysługuje uprawnienie do wytoczenia na rzecz obywatela powództwa obejmującego żądanie ustalenia treści stosunku pracy lub sposobu ustania stosunku pracy?
Czytaj: Wiemy, jak inspekcja pracy będzie kontrolować w czasie pandemii>>
Problem powstał na tle następującej sytuacji: Inspektor pracy przeprowadził kontrolę w spółce G. w Szreniawie i wykrył nieprawidłowości. Wobec tego wystąpił z powództwem w imieniu Mieczysława D. i Piotra W.:
- o ustalenie istnienia stosunku pracy
- ustalenie od kiedy istniał i kiedy się zakończył
- jaki był wymiar czasu pracy
- na jakich stanowiskach
Treść stosunku pracy nie należy do inspektora
Sąd Rejonowy 2 października 2018 r. ustalił w jakim okresie istniał stosunek pracy, natomiast oddalił powództwo o ustalenie treści tego stosunku.
Z tym orzeczeniem nie zgodził się inspektor, który twierdził, że art. 63 (1) kpc daje mu prawo do występowania w imieniu beneficjentów do sądu w celu ustalenia treści tych umów. Przepis ten mówi, że w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy inspektorzy pracy mogą wytaczać powództwa na rzecz obywateli, a także wstępować, za zgodą powoda, do postępowania w tych sprawach w każdym jego stadium.
Zobacz procedurę w LEX: Wytoczenie powództwa przez inspektora pracy na rzecz obywatela >
Sąd Najwyższy 24 września br. podjął uchwałę, zgodnie z którą inspektorowi pracy na podstawie art. 63 (1) kpc nie przysługuje powództwo o ustalenie treści stosunku pracy, ani o ustanie tego stosunku.
Wyjątkowe uprawnienie
Jak wyjaśniał sędzia sprawozdawca Maciej Pacuda, inspektorzy korzystają od lat z uprawnienia, które im daje kodeks postępowania cywilnego i występują o ustalenie stosunku pracy nawet bez wiedzy pracowników.
- Jeśli przepis mówi, że uprawnienie ma charakter wyjątkowy, to inspektor nie może wytaczać powództwa o ustalenie kiedy się zakończył stosunek pracy lub o wysokość wynagrodzenia - mówił sędzia Pacuda.
Kodeks przewiduje aktywność inspektora pracy w trzech odsłonach:
- może wystąpić do sądu bez zgody pracownika
- przystąpić do wytoczonego powództwa
- inspektor może być pełnomocnikiem pracownika w procesie
Zobacz procedurę w LEX: Wstąpienie inspektora pracy do postępowania >
- Gdyby ustawodawca chciał poszerzyć uprawnienia inspektora, to napisałby to wyraźnie - stwierdził SN.
Sprawa ma też kontekst historyczny; kontrola umów przez inspektorów została wprowadzona w nowelizacji Kodeksu pracy z 2 lutego 1996 r. w odpowiedzi na liczne naruszenia w postaci zastępowania umów o pracę umowami cywilno-prawnymi. Art. 63(1) kpc to był instrument przeciwdziałania "śmieciówkom", a nie był wprowadzony w celu ustalania treści umów.
Sygnatura akt III PZP 1/20, uchwała trzech sędziów Izby Pracy z 24 września 2020 r.
