Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Pracodawca posiada listy osób upoważnionych i przeszkolonych w zakresie udzielania pierwszej pomocy oraz upoważnionych do zwalczania pożarów i organizowania ewakuacji. Czy w przypadku zauważenia pożaru przez osobę nieupoważnioną pracodawca może nakazać jej podjęcie gaszenia? Czy osoba niebędąca upoważnioną przez pracodawcę do udzielenia pierwszej pomocy w razie zauważenia wypadku powinna się ograniczyć do poinformowania o nim przełożonego, czy powinna podjąć akcję ratunkową?

Odpowiedź:

Osoba wyznaczona do zwalczania pożarów i ewakuacji nie musi posiadać specjalnych kwalifikacji. Wystarczające jest ukończenie szkolenia w zakresie bhp. Problematyka podstawowych zasad ochrony przeciwpożarowej, w tym postępowanie w razie pożaru, omawiane w ramach szkolenia bhp (wstępnego i okresowego) dotyczy każdego pracownika, więc nie ma przeciwwskazań prawnych, aby w sytuacji realnego zagrożenia osoba niewyznaczona do tych zadań podjęła, na polecenie pracodawcy, próbę gaszenia pożaru. Podobna sytuacja dotyczy osoby wyznaczonej do udzielania pierwszej pomocy. Jeśli nie będzie jej na miejscu, każdy inny pracownik ma obowiązek udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu w zakresie umiejętności, jakie posiada i w zależności od jej rodzaju. Oceny sytuacji dokonuje sam pracownik. Jeśli wie jak należy postąpić, udziela pierwszej pomocy. Jeśli nie wie, wzywa pomocy i powiadamia przełożonego o zaistniałym zdarzeniu, co jest też jego obowiązkiem wynikającym z przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p. i może być traktowane jako udzielenie pomocy.

Uzasadnienie:

Przepisy k.p. nakładają na pracodawcę obowiązek wyznaczenia pracowników do udzielania pierwszej pomocy i wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników. Są to ustalenia zmierzające do usprawnienia organizacji zakładu pracy na wypadek zdarzeń wypadkowych czy zaistnienia pożaru. Przepisy nie precyzują, jakie kryteria musi spełniać wyznaczona osoba. Zasób wiedzy nabytej podczas szkoleń bhp powoduje, że może być to każdy pracownik. W realnej sytuacji zagrożenia, gdy nie ma w pracy wyznaczonych pracowników, mogą te czynności wykonywać inni – na polecenie pracodawcy, czy sami reagując na zagrożenie. Należy jednak pamiętać, że w przypadku zauważenia pożaru, jego objawów lub stwierdzenia innej, zagrażającej bezpieczeństwu sytuacji, należy niezwłocznie powiadomić o zagrożeniu ludzi mogących znaleźć się w jego strefie oraz powiadomić o tym jednostkę ochrony przeciwpożarowej lub Policję. O zdarzeniu należy też powiadomić właściciela lub administratora obiektu lub terenu, na którym zdarzenie ma miejsce. W przypadku gdy przewidywany rozwój wydarzeń może spowodować bezpośrednie niebezpieczeństwo dla ludzi, należy zarządzić ich ewakuację z zagrożonego obszaru. Działania te należy podjąć jeszcze przed przybyciem Straży Pożarnej i innych zawodowych służb ratowniczych. Pamiętajmy też, że pracownik to nie strażak, głównym zadaniem jest ewakuacja i tylko w sprzyjających sytuacjach próba ugaszenia pożaru

Zgodnie z art. 209(1) k.p. pracodawca jest obowiązany:

1) zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników,

2) wyznaczyć pracowników do:

a) udzielania pierwszej pomocy,

b) wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników,

3) zapewnić łączność ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w szczególności w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpożarowej.

Działania te powinny być dostosowane do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników i innych osób przebywających na terenie zakładu pracy oraz rodzaju i poziomu występujących zagrożeń. Liczba pracowników, o których mowa w pkt 2, ich szkolenie oraz wyposażenie powinny uwzględniać rodzaj i poziom występujących zagrożeń. W przypadku zatrudniania przez pracodawcę wyłącznie pracowników młodocianych lub niepełnosprawnych – działania, o których mowa w pkt 2, może wykonywać sam pracodawca.

Według art. 211 k.p. przestrzeganie przepisów i zasad bhp jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie.

Roman Majer, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 24 stycznia 2016 r.