Odpowiedź:
Nieodpłatne świadczenie w postaci wykorzystywania przez pracownika samochodu służbowego do celów prywatnych stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Okoliczność, iż pracownik ponosi częściową odpłatność za uzyskanie tego rodzaju świadczenia - zdaniem ZUS - nie wyklucza obowiązku obliczenia, rozliczenia i opłacenia składek na przedmiotowe ubezpieczenia.
Uzasadnienie:
Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.) – dalej u.s.u.s., oraz art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) – dalej u.ś.o.z., podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów podatkowych. Przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów podatkowych - co wynika z art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f. - są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Nie ulega wątpliwości, że nieodpłatne świadczenie polegające na używaniu przez pracownika samochodu służbowego do celów prywatnych, jako świadczenie otrzymywane przez pracownika w związku z łączącym go z pracodawcą stosunkiem pracy, jest przychodem z tego stosunku w rozumieniu przepisów u.p.d.o.f. Znajduje to swoje potwierdzenie m. in. w indywidualnych interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe (np. interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 13 maja 2011 r., znak: ILPB1/415-172/11-2/TW, oraz interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 17 stycznia 2012 r., znak: ITPB2/415-970/10/12-S/ENB). Powyższe prowadzi do wniosku, że omawiane nieodpłatne świadczenie stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika.
Jeżeli chodzi o możliwość wyłączenia z podstawy wymiaru składek nieodpłatnego świadczenie w postaci wykorzystywania przez pracownika samochodu służbowego do celów prywatnych to w pierwszym rzędzie należy zwrócić uwagę na to, że ZUS stoi na stanowisku, że do omawianego przychodu ze stosunku pracy nie stosuje się § 2 ust. 1 pkt 26) rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), zgodnie z którym wolne od składek są korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji (interpretacja indywidualna Oddziału ZUS w Gdańsku z dnia 29 maja 2013 r., znak: DI/100000/451/659/2013). Oznacza to, że nawet jeżeli nieodpłatne świadczenie w postaci wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych przysługuje pracownikowi na podstawie układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a pracownik ponosi częściową odpłatność z tytułu tego rodzaju korzyści materialnej, osiągany przez niego przychód ze stosunku pracy nie jest wolny od składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Oczywistym jest przy tym, że w takim przypadku w podstawie wymiaru składek powinna być uwzględniona różnica pomiędzy wartością nieodpłatnego świadczenia a ponoszoną przez pracownika odpłatnością.
Niezależnie od powyższego należy dodać, że organy podatkowe prezentują pogląd, że przejazdy samochodem służbowym z domu do pracy i z pracy do domu nie pociągają za sobą powstania po stronie pracownika przychodu ze stosunku pracy w rozumieniu u.p.d.o.f., jeżeli stanowią realizację obowiązków służbowych (np. do obowiązków pracownika należy sprawowanie pieczy nad samochodem służbowym, w tym bezpieczne parkowanie go w pobliżu miejsca zamieszkania) (indywidualna interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia z 6 grudnia 2012 r., sygn. IPPB2/415-831/12-5/MK). Z uwagi na to, że w takim przypadku nie powstaje przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów u.p.d.o.f. nie zachodzi również konieczność obliczania, rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.
Piotr Kostrzewa,
autor współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Odpowiedzi udzielono 16 stycznia 2015 r.