W piątkowy wieczór, 11 lipca 2025 r., we Wrocławiu doszło do zdarzenia z udziałem czterech funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej. - Na pl. Nankiera we Wrocławiu w pobliżu Konsulatu Generalnego Ukrainy doszło do czynnej napaści na policjanta podczas pełnienia przez niego obowiązków służbowych. Funkcjonariusz w trakcie obchodu na posterunku stałym usłyszał głośne zachowanie kilku mężczyzn, którzy zakłócali spoczynek nocny. Funkcjonariusz, który był prawidłowo umundurowany, przedstawił się, a następnie zwrócił uwagę, że zachowują się w sposób niewłaściwy. W odpowiedzi został zaatakowany przez czterech mężczyzn w wieku od 24 do 30 lat, którzy działali wspólnie i w porozumieniu. Policjant został popchnięty w wyniku czego przewrócił się na ziemię, następnie duszony i przytrzymywany - poinformowała asp. szt. Anna Nicer z Komendy Miejskiej Policji we Wrocławiu. Sprawców na miejscu zdarzenia zatrzymali funkcjonariusze Komendy Miejskiej Policji we Wrocławiu. Usłyszeli już zarzuty czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego, za co grozi im kara pozbawienia wolności do lat 10. Prokurator zastosował wobec nich środek zapobiegawczy w postaci dozoru oraz zawieszenie w obowiązkach służbowych.
Oświadczenie wydała także Krajowa Administracja Skarbowa, w którym potwierdziła, że w piątek (11 lipca br.) w godzinach wieczornych w centrum Wrocławia doszło do czynnej napaści na funkcjonariusza Komendy Miejskiej Policji z udziałem 4 funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej (SCS) z Dolnośląskiego Urzędu Celno-Skarbowego. - Zachowanie funkcjonariuszy SCS jest haniebne i godzi w dobre imię Służby Celno-Skarbowej. W stosunku do funkcjonariuszy zostaną niezwłocznie wyciągnięte dyscyplinarne konsekwencje służbowe – czytamy w oświadczeniu.
Zobacz wzór w LEX: Skierowanie kandydata do służby w Służbie Celno-Skarbowej oraz funkcjonariusza tej Służby do komisji lekarskiej podległej ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych>
Czytaj również: Rząd naprawi krzywdy funkcjonariuszom Służby Celno-Skarbowej i pracownikom Służby Celnej >>
Roczne postępowanie kwalifikacyjne
O przebiegu służby w SCS mówi cały rozdział 2 ustawy o KAS, począwszy od wymagań wobec funkcjonariuszy, poprzez postępowanie kwalifikacyjne i przywrócenie do służby, na czasie pełnienia służby kończąc. Sposób przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego do służby Celno-Skarbowej określa rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie postępowania kwalifikacyjnego do służby w Służbie Celno-Skarbowej z dnia 28 września 2021 r. Obowiązuje też rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 lipca 2017 r. w sprawie służby przygotowawczej w Służbie Celno-Skarbowej.
W praktyce postępowanie kwalifikacyjne składa się z kilku etapów, w trakcie których kandydaci do służby muszą przejść test wiedzy (z członkostwa Polski w UE i aktualnych zagadnień społeczno-gospodarczych), test psychologiczny (w formie pisemnej, nie obejmuje rozmowy z psychologiem), test sprawności fizycznej, test kompetencji (orientacja na klienta i na osiągnięcie celów organizacji), rozmowę kwalifikacyjną oraz ustalenie zdolności psychicznej i fizycznej do służby w Służbie Celno-Skarbowej. Na ostatnim etapie sprawdzana jest w ewidencjach, rejestrach i kartotekach prawdziwość danych zawartych w kwestionariuszu osobowym.
- Cała procedura postępowania kwalifikacyjnego do Służby Celno-Skarbowej jest długotrwała i wieloetapowa może trwać około 12 miesięcy. Wstępna składa się m.in. z testu wiedzy, sprawności fizycznej, testu psychologicznego, testu kompetencyjnego, rozmowy kwalifikacyjnej i po pozytywnych wynikach kandydaci kierowani są na komisję lekarską do MSWiA w celu sprawdzenia przydatności do służby, badaniu psychofizjologicznemu, testowi sprawności fizycznej oraz badaniu psychologicznemu pod kątem stosowania środków przymusu bezpośredniego i posiadania broni (identyczna pragmatyka jak we wszystkich służbach mundurowych podległych MSWiA). Wydana pozytywna opinia przez komisję jest decydującą o przyjęciu kandydata do służby przygotowawczej, która trwa 2 lata - mówi serwisowi Prawo.pl Jolanta Haron, przewodnicząca Związku Zawodowego Celnicy Pl.
Pytana o to, czy procedura ta daje gwarancję przyjęcia właściwej osoby do służby, twierdzi, że tak. - Z informacji, jakie posiadam, wynika, że wielu kandydatów, pomimo zakwalifikowania się na poziomie izb, nie przechodzi pozytywnie tych badań, ponieważ procedura przeprowadzana w MSWiA jest bardzo restrykcyjna i szczegółowa, taka sama we wszystkich służbach mundurowych podległych MSWiA i daje gwarancję, że właściwa osoba jest przyjęta do służby – podkreśla Haron. Jak tłumaczy, osobie rozpoczynającej służbę przygotowawczą przydziela się opiekuna spośród funkcjonariuszy. Aplikant, bo taki stopień służbowy otrzymuje w służbie przygotowawczej, podlega opiniowaniu nie rzadziej niż co 6 miesięcy przez bezpośredniego przełożonego w porozumieniu z opiekunem pod kątem ustalenia, czy spełnia wymogi służby, i czy nie ujawnią się zachowania/cechy, których funkcjonariusz posiadać nie powinien. W trakcie służby przygotowawczej funkcjonariusz obowiązkowo musi – przejść szkolenia i zdać z wynikiem pozytywnym egzaminy (tj. Zasadniczy Kurs Zawodowy) z wiedzy z zakresu kontroli, taktyk i technik interwencji, etyki zawodowej, ceremoniału, musztry, pierwszej pomocy, szkolenia strzeleckiego, zajęcia z zakresu sprawności fizycznej i egzamin z języka obcego. Kursy prowadzone są w ośrodkach szkoleniowych Krajowej Szkoły Skarbowości. - Po ukończonych kursach i zdaniu egzaminów funkcjonariusz składa ślubowanie i zostaje mianowany do służby stałej, w której nadal musi podnosić swoje kwalifikacje poprzez cykliczne szkolenia, kursy oraz podlega ocenie okresowej dokonywanej przez bezpośredniego przełożonego co 2 lata, a w razie oceny negatywnej – po pół roku. Negatywa ocena po zakończeniu służby przygotowawczej powoduje zwolnienie funkcjonariusza ze służby. Zatem pewnikiem jest, że właściwy dobór kadr zależy od jakości decyzji podejmowanych przez kadrę zarządzającą – podkreśla Jolanta Haron. I dodaje, że oprócz testu psychologicznego w czasie procedury kwalifikacyjnej, funkcjonariusz, który jest w służbie stałej podlega cyklicznym badaniom okresowym wykonywanym przez lekarza medycyny pracy pod kątem zajmowanego stanowiska i wykonywanych zadań, w przypadku funkcjonariuszy u których bezpośredni przełożony wskazuje czynnik - stosowanie środków przymusu bezpośredniego i posiadanie broni przechodzą oni każdorazowo badania psychologa i na tej podstawie lekarz orzecznik wydaje opinię okresową. Jest to bardzo restrykcyjne traktowane przez przełożonych i działy kadr. Kierownik jednostki ma także możliwość w każdej chwili skierować funkcjonariusza na dodatkowe badania chociażby ze względu na pełna dyspozycyjność funkcjonariusza związane ze zmianę miejsca pełnienia służby, rodzajem realizowanych zadań oraz ze względu na wymogi stanowiskowe.
Zobacz wzór w LEX: Kwestionariusz kandydata do służby w Służbie Celno-Skarbowej>
Cena promocyjna: 56.99 zł
|Cena regularna: 76 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 56.99 zł
Test psychologiczny na wstępie jest, a dalsza służba bez obligatoryjnej rozmowy z psychologiem
Szkopuł jednak w tym, że o ile kandydaci do służby muszą zaliczyć pisemny test psychologiczny, to na dalszych etapach służby nikt z Ministerstwa Finansów i KAS nie zadbał o zapewnienie cyklicznej i obowiązkowej rozmowy z psychologiem, która pozwoliłaby ocenić stan psychologiczny celników. I to mimo, że psychologowie są etatowymi pracownikami wszystkich izb administracji skarbowej.
- Nie ma w trakcie trwania służby cyklicznych i obligatoryjnych rozmów z psychologiem, jeżeli funkcjonariusz lub pracownik wyraża chęć rozmowy z psychologiem, który jest na etacie w danej izbie administracji skarbowej to na taką rozmowę się zapisuje indywidualnie. Natomiast są prowadzone cykliczne szkolenia z zasad etyki przez wykwalifikowaną kadrę. 2009 r. do służby wprowadzono elementy biznesowe, w tym tzw. orientację na klienta, a w 2010 wdrożono proces wartościowania w głównej mierze oparty na czasochłonności i utworzono oprócz stopni służbowych stanowiska w jedynej służbie mundurowej. A przecież służba to służba, to działanie na przepisach prawa, zgodnie z prawem i w jego granicach, to innego rodzaju odpowiedzialność, a nie czas w jakim zadanie zostanie zrealizowane. Owszem zdarzają się sytuacje, że należy działać i działamy pod presją czasu, tak jak np. odprawa krwi, leków ratujące ludzkie życie – mówi Jolanta Haron.
Zobacz wzór w LEX: Ocena ryzyka zawodowego - zagrożenia psychospołeczne na stanowisku celnik>
Czytaj również: Celnicy nawet z podwójnymi zarobkami >>
Audyt postępowań kwalifikacyjnych w IAS we Wrocławiu
Na odpowiedź na pytanie, co zawiodło w tej konkretnej sprawie jeszcze jest za wcześnie. O tym, że sprawa jest poważna i może mieć dużo poważniejsze skutki niż na pierwszy rzut oka się wydaje, świadczy fakt, że – jak nas poinformowało Ministerstwo Finansów - w IAS we Wrocławiu została wszczęta kontrola wewnętrzna w zakresie prowadzonych postępowań kwalifikacyjnych do służby w Służbie Celno-Skarbowej.
Agnieszka Rzeźnicka-Gniadek, rzecznik prasowy Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu, poinformowała, że funkcjonariuszy zawieszono w czynnościach służbowych związanych z wykonywaniem obowiązków w Dolnośląskim Urzędzie Celno-Skarbowym we Wrocławiu. - Staż służby ww. funkcjonariuszy wynosi od 2 do 4 lat. Funkcjonariusze, o których mowa, uczestniczyli w postępowaniach kwalifikacyjnych do służby w Służbie Celno-Skarbowej zakończonych w 2021, 2022 i 2023 r. – przekazała rzecznik w odpowiedzi na nasze pytania.
Czytaj też w LEX: Ostojski Przemysław, Przekształcenie stosunku służbowego w stosunek pracy. Glosa do uchwały NSA z dnia 1 lipca 2019 r., I OPS 1/19>
Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, związki zawodowe i spory zbiorowe ebook >>
Luka systemowa – postępowanie kwalifikacyjne do zmiany
Dominik Lach, przewodniczący Krajowej Sekcji Administracji Skarbowej NSZZ „Solidarność”, nie ma wątpliwości co do tego, że obowiązujące od kilku lat standardy naboru i prowadzenia postępowań kwalifikacyjnych do Służby Celno-Skarbowej powinny ulec zmianie. – Patrząc przez pryzmat doświadczenia związkowego, jestem bardzo daleki od ferowania wyroków na obecnym etapie postępowania – zastrzega. Zaznacza jednak, że Służba Celno-Skarbowa jest zbliżona do służby cywilnej. Też ma swój kodeks etyki i zobowiązuje do godnego zachowania. – Funkcjonariuszem jest się na służbie i po służbie – podkreśla.
- To jest bardzo obciążająca służba. Mamy dużo stresu – wymogi, jakie muszą spełniać funkcjonariusze, oczekiwania przełożonych, świat przestępczy, z którym mamy do czynienia, prowadząc czynności służbowe, jak chociażby mafie VAT-owskie, z którymi walczymy. To wszystko powoduje, że kontakt z psychologiem jest bardzo ważny. To nie może być przysłowiowe 15 minut w czasie rekrutacji. Takich spotkań w postępowaniu kwalifikacyjnym powinno być kilka – mówi Dominik Lach. Jego zdaniem, jest potrzeba kontaktu z psychologiem, do którego funkcjonariusze mogliby się zwracać. – Co prawda w każdej izbie administracji skarbowej jest psycholog, ale są i tacy funkcjonariusze, którzy nie widzieli go nawet przez 10 lat – zauważa. I dodaje: - Nie ma przeszkód, aby wewnętrznymi przepisami wprowadzony został w każdej izbie administracji skarbowej wymóg spotkań z psychologiem nawet co pół roku. By oceniał on na bieżąco przydatność funkcjonariusza do służby i prawo np. do posiadania broni.
- Prawdopodobnie mamy tu do czynienia z luką systemową. Po zatrudnieniu okresowo badany jest stan fizyczny, lecz trzeba postawić pytanie, czy wystarczająco bada się także stan psychiczny. Bo może być taka cecha charakteru, która nie ujawni się przy wstępnym teście psychologicznym - mówi prof. Hubert Izdebski, prawnik z Uniwersytetu SWPS, ekspert w dziedzinie samorządu terytorialnego i administracji publicznej. – Pytanie więc, czy w ramach ocen okresowych, którym celnicy podlegają tak samo jak np. nauczyciele akademiccy, dokonuje się nie tylko oceny pracy merytorycznej celnika, ale i systematycznie ocenia, co jest o wiele ważniejsze niż byłoby u nauczycieli akademickich, jego stan psychiczny, a jeśli tak, to jak często to robi. Do tego ludzie się zmieniają. Po paru latach to może być zupełnie inny człowiek, bo po drodze mógł się zmienić. Chodzi w mundurze, czuje, że poważnie wygląda, i do głowy mogła też uderzyć woda sodowa – podkreśla profesor.
Polecamy też w LEX: Laszuk Mirosława, Status prawny Służby Celno-Skarbowej>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
