Oświadczenie woli o rezygnacji tak jak wypowiedzenie umowy wymaga zakomunikowania innej osobie. Z odesłania zawartego w art. 202 § 5 Kodeksu spółek handlowych do przepisów o wypowiedzeniu zlecenia wynika, że jest to jednostronna czynność prawna. W sensie materialnoprawnym oświadczeniem tym zainteresowana jest spółka.
Wola wyrażona w sposób dostateczny
Zgodnie z art. 60 KC, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Brak co do zasady przepisów wymagających zachowania formy szczególnej dla oświadczenia członka zarządu o rezygnacji z funkcji za wyjątkiem przewidzianym w art. 210 § 2 i art. 379 § 2 KSH. Oczywiście dla celów dowodowych oraz mając na uwadze konieczność dokonania zmian w rejestrze przedsiębiorców rekomenduje się złożenie rezygnacji w formie pisemnej.
Czytaj: Nowelizacja kodeksu spółek może skonfliktować wspólników i partnerów>>
KSH mówi o wygaśnięciu mandatu wskutek złożenia rezygnacji, a nie wskutek jej przyjęcia. Mając na uwadze powyższe należy przyjąć, że rezygnacja ma miejsce w chwili złożenia oświadczenia woli o rezygnacji spółce. Nie jest wymagane, aby spółka zapoznała się z treścią oświadczenia czy też przyjęła rezygnację, wystarczy, żeby oświadczenie doszło do niej w taki sposób, by mogła w toku zwykłych czynności się z nim zapoznać.
Nie ma przeszkód, aby złożyć rezygnację z wyprzedzeniem, wskazując późniejszy moment wygaśnięcia mandatu. Dopuszczalne jest również złożenie rezygnacji pod warunkiem zawieszającym np. powołania nowego członka organu, moment skuteczności rezygnacji zbiegnie się z chwilą powołania nowego członka zarządu, co zresztą należy uznać za bardzo korzystne dla spółki.
Rezygnacja na ręce innego członku zarządu
W doktrynie występowały odmienne stanowiska komu należy złożyć oświadczenie woli o rezygnacji. Uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 31 marca 2016 r. sygn. akt III CZP 89/15 rozstrzygnięto wątpliwości. Jednolicie z wyżej powołaną uchwałą oświadczenie o rezygnacji należy składać spółce z zachowaniem zasad reprezentacji biernej. Oznacza to, że rezygnacja, aby zostać uznana za skuteczną winna być złożona na ręce innego członka zarządu lub prokurenta bez względu na sposób reprezentacji czynnej. Z chwilą złożenia spółce, reprezentowanej przez zarząd w przedstawiony sposób, oświadczenie to wywiera zamierzony skutek prawny.
Wypowiedzenie umowy o pracę lub kontraktu menadżerskiego
Należy zwrócić uwagę, że wypowiedzenie umowy o pracę czy też tzw. kontraktu menażerskiego nie jest jednoznaczne z rezygnacją z pełnienia funkcji w zarządzie. Członka zarządu ze spółką łączy stosunek organizacyjno-prawny, wynikający z aktu powołania. Aby rozwiązać tą podstawową więź organizacyjno-prawną, jaka łączy członka zarządu ze spółką nie wystarczy wypowiedzieć kontraktu menażerskiego, niezbędne jest złożenie rezygnacji z pełnienia funkcji.
Dopuszczalność ograniczenia złożenia rezygnacji umową spółki
Umowa spółki może ograniczyć złożenie rezygnacji do ważnych powodów. W takiej sytuacji powinny być w niej zawarte zapisy czy chodzi również o wyłączenie do ważnych powodów z funkcji szczególnej przy pozostaniu w członkowskie w zarządzie spółki. Inne ograniczenia złożenia rezygnacji należy uznać za niedopuszczalne.
Czytaj: Prof. Romanowski: Niebezpieczne zmiany w prawie spółek>>
Dotychczas członek zarządu spółki kapitałowej mógł złożyć rezygnację w każdym czasie bez względu na to czy był ostatnim członkiem tego organu czy też nie. Na mocy ustawy z 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw, od 1 marca 2019 r. wprowadzono § 6 do art. 202 KSH (ustawa z 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym), zgodnie z którym, jeżeli w wyniku rezygnacji członka zarządu żaden mandat w zarządzie nie będzie obsadzony, członek zarządu zobowiązany jest złożyć rezygnację wspólnikom, zwołując jednocześnie zgromadzenie wspólników o którym mowa w art. 2331 KSH, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Oświadczenie musi się znajdować w treści zaproszenia, a sama rezygnacja staje się skuteczna dopiero z następnym dniem po dniu, w którym zwołano zgromadzenie wspólników.
Wprowadzony przepis biorąc pod uwagę wymogi związane ze zwołaniem zgromadzenia realnie ogranicza możliwość złożenia natychmiastowej rezygnacji oraz pozostaje w sprzeczności z przepisami o wypowiedzeniu zlecenia, gdzie zlecenie można przecież wypowiedzieć w każdym czasie. Odesłanie zawarte w §5 komentowanego przepisu zabezpiecza spółkę przed nieuzasadnionymi rezygnacjami. Nie zapominajmy przecież, że pobierający wynagrodzenie członek zarządu, który składa rezygnację bez ważnych powodów musi liczyć się z ewentualną odpowiedzialnością za szkodę wyrządzoną z tego tytułu. Pomysłodawcy nowelizacji uzasadniają ją wyjaśnieniem rozbieżności w orzecznictwie, ale czy przymuszanie członka zarządu do pełnienia funkcji jeszcze przez okres dwutygodniowy wbrew jego woli wyjdzie na dobre spółce i wspólnikom? Można tu mieć wątpliwości.
Autorka: Iwona Stasicka, radca prawny w AXELO Prawo i Podatki dla Biznesu